Materiał sponsorowany, 2022-03-25 09:00:00

Reklama

Karpaty Łączą

Torfowiska Orawsko-Nowotarskie - cenne ekosystemy Podhala

Reklama

Bagna, topiele, grzęzawiska. Miejsca otoczone nimbem tajemnicy, niedostępne i niebezpieczne, bo przecież wszyscy wiedzą, że "bagno wciąga", i to w sensie dosłownym. W gwarze góralskiej puścizny i pustowia, czyli coś, co jest puste, takie "nic" - bez wartości. Czy na pewno?

Zacznijmy od tego, że w Karpatach – w porównaniu z nizinnymi obszarami naszego kraju – torfowiska należą do rzadkości. Kotlina Orawy i Nowego Targu to największy obszar torfowisk wysokich w południowej Polsce, który z jednej strony stanowi bezcenny układ przyrodniczy, a z drugiej strony decyduje o warunkach hydrologicznych całego regionu.

Wyjaśnijmy sobie też, czym jest torfowisko. To miejsce, gdzie odkłada się torf. A czym jest torf? W zależności kogo spytamy, otrzymamy nieco inną odpowiedź. Jednak biorąc pod uwagę sposób, w jaki powstaje, powiemy, że to utwór organiczny powstający niemal wyłącznie ze szczątków roślin w środowisku wysyconym wodą i w warunkach beztlenowych. W zależności od tego, skąd pochodzi zasilająca torfowisko woda i jakie ma parametry chemiczne, wyróżniamy różne typy torfowisk, z charakterystyczną dlań roślinnością i rodzajem odkładającego się złoża torfu. Dla przykładu, torfowiska wysokie to takie, które zasilane są jedynie wodami opadowymi. Występują najczęściej na terenach wododziałów, w przypadku Torfowisk Orawsko-Nowotarskich – na wododziale Orawy i Czarnego Dunajca.

Złoże torfu rośnie bardzo powoli, ok. 1 mm na rok. Obecnie istniejące torfowiska to magazyny węgla uwięzionego w szczątkach roślinnych przez całe tysiąclecia. Wolne tempo formowania torfu powoduje, że powinien być traktowany jako zasób nieodnawialny. W przeszłości torf stanowił cenne źródło energii, obecnie jest wykorzystywany w ogrodnictwie i uprawie roślin. Sprawdźcie skład ziemi ogrodniczej kupionej w centrum handlowym, a znajdziecie w nim przede wszystkim torf. Na Torfowiskach Orawsko-Nowotarskich eksploatację złóż rozpoczęto w XIX wieku. Początkowo kopano na potrzeby poszczególnych gospodarstw, ale w XX wieku zaczęto wydobywać torf na skalę przemysłową i do dzisiaj wydobycie to stanowi poważne zagrożenie dla istnienia i funkcjonowania torfowisk na tym obszarze.

Torfowiska, wysycone wodą i porośnięte mchami, nie mogą być wykorzystane jako pastwiska, nie rosną tu okazałe drzewa, a wyższy poziom wód w otoczeniu obniża produkcyjność siedlisk leśnych. Dlatego też wiele torfowisk było lub wciąż jest regularnie odwadnianych, mimo ogromnej roli, jaką pełnią, stabilizując stosunki hydrologiczne na danym terenie. Są naturalnymi zbiornikami retencyjnymi regulującymi odpływ wód. To niezwykle ważna w warunkach górskich właściwość – działając jak gąbka, potrafią zatrzymać lub zmniejszyć ryzyko powodzi, oddając wodę w warunkach suszy. Specjaliści uważają, że to między innymi dzięki zdolnościom retencyjnym swoich torfowisk Kotlina Orawsko-Nowotarska uniknęła większych strat podczas pamiętnej powodzi w 1997 roku. Retencjonowanie wód staje się coraz pilniejszą potrzebą w obliczu regularnie pojawiających się okresów suszy czy krótkich, nawalnych deszczów powodujących zagrożenie powodziowe.

Ale torfowiska to nie tylko zbiornik retencyjny czy złoże torfu. To również fascynujący ekosystem z niezwykłym światem roślin i zwierząt. Na torfowiskach wysokich kluczową rolę odgrywają mchy torfowce, które magazynują w swoich plechach ogromne ilości wody. Można tu spotkać rzadkie owadożerne rośliny, takie jak rosiczki czy tłustosz pospolity, jak również żurawinę, dla której torfowiska to naturalne miejsce występowania. Wyjątkową cechą regionu Torfowisk Orawsko-Nowotarskich jest obecność kosodrzewiny, która z reguły występuje na większych wysokościach, w piętrze subalpejskim, oraz sosny błotnej, będącej mieszańcem kosodrzewiny z sosną zwyczajną. Sztandarowym gatunkiem tego regionu jest cietrzew – silnie zagrożony wyginięciem ptak, którego tokowiska powinny być objęte ochroną strefową. Z torfowiskami związane są też rzadkie w skali Europy motyle, o wdzięcznych nazwach szlaczkoń torfowiec czy modraszek bagniczek, oraz gatunki pajęczaków znane z niewielu stanowisk w Polsce.

Cietrzew, skrajnie zagrożony ptak, występujący na torfowiskach Kotliny Orawsko-Nowotarskiej

Niestety, spośród 30 kopuł torfowisk w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej, zajmujących powierzchnię 2000 ha, do dzisiaj zachowało się jedynie 13 o łącznej powierzchni 1300 ha. Mimo że są chronione w ramach sieci Natura 2000, na części z nich widać postępującą degradację, spowodowaną zarówno eksploatacją złóż torfu, jak też odwodnieniami prowadzonymi z wykorzystaniem rowów opaskowych. Tylko jedna kopuła torfowiskowa doczekała się ochrony w formie rezerwatu przyrody. To „Bór na Czerwonem”. Gdy powstawał w 1925 roku, jego granice obejmowały zaledwie 2 ha. Po wojnie, w 1965 roku, jego powierzchnię zwiększono do blisko 50 ha. Dzisiaj, po kolejnych zmianach przeprowadzonych w roku 2003, w skład rezerwatu wchodzi 114,6 ha torfowiska. Od niedawna, bo od 2018 roku, teren ten został wpisany na listę obiektów objętych konwencją ramsarską, której celem jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie obszarów określanych jako „wodno-błotne”.

Jak chronić torfowiska? Po pierwsze pamiętając, że nie ma dwóch identycznych obiektów. Każde jest jedyne w swoim rodzaju, dlatego każde wymaga ochrony skrojonej na jego miarę. Dla ochrony walorów przyrodniczych „Boru na Czerwonem” niezbędne są: zapobieganie osuszaniu, odtworzenie bezleśnego charakteru torfowiska i zahamowanie niekorzystnych zmian w strukturze roślinności. Ważna jest przy tym ochrona czynna cennych siedlisk przyrodniczych zarówno samego torfowiska wysokiego, jak i bagiennych zbiorowisk leśnych w jego otoczeniu.

Same działania ochronne to jednak za mało. W parze z nimi muszą iść również poprawa metod zarządzania przestrzenią na całym obszarze Torfowisk Orawsko-Nowotarskich oraz wzrost świadomości społecznej na temat mokradeł, mające na celu ograniczenie wywieranej na nie presji antropogenicznej, która również stanowi poważne zagrożenie dla tutejszej przyrody.

Na te potrzeby odpowiadamy projektem "Karpaty Łączą – ochrona Torfowisk Orawsko-Nowotarskich", realizowanym przez Centrum UNEP/GRID–Warszawa w partnerstwie z Fundacją Przyroda i Człowiek oraz norweską firmą Asplan Viak przy współfinansowaniu ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG).

W ramach projektu planowana jest budowa i modernizacja infrastruktury poprawiającej stosunki wodne (tamy, zastawki, groble) oraz infrastruktury turystycznej ograniczającej penetrację torfowiska, eliminacja sosny z kopuły torfowiska, a także kompleksowy monitoring przyrodniczy. Przewidziano również serię warsztatów dotyczących wspierania zrównoważonego kształtowania przestrzeni i właściwego użytkowania gruntów dla przedstawicieli samorządów lokalnych oraz właścicieli i użytkowników gruntów, a także kampanię edukacyjną skierowaną do młodzieży szkolnej oraz dorosłych, dotyczącą roli i znaczenia terenów mokradłowych oraz sposobów ich ochrony.

Projekt realizowany jest na terenie gmin: Nowy Targ (miasto oraz gmina wiejska), Czarny Dunajec, Jabłonka oraz Szaflary.

Wspólnie działamy na rzecz zielonej Europy.

"Karpaty Łączą – ochrona Torfowisk Orawsko-Nowotarskich" korzysta z dofinansowania o wartości 3 668 128 zł otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG. Celem projektu jest ochrona cennych siedlisk przyrodniczych w rezerwacie „Bór na Czerwonem”: torfowiska wysokiego oraz bagiennych zbiorowisk leśnych w jego otoczeniu, wchodzących w skład kompleksu Torfowisk Orawsko-Nowotarskich. Dofinansowanie z budżetu państwa wynosi 624 367 zł.

Reklama

Dodaj komentarz

Komentowanie tego artukułu zostało zablokowane. Przepraszamy

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama

Galerie

Szkolnie i kolędowo

Zaglądamy do Czerwonego Dworu

Jedla z koncertem w Atmie

Żółty żonkil nadzieją dla hospicjum

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Willa Zarębek w Łopusznej poszukuje osoby do pracy w kuchni. Zakres obowiązków: przygotowanie obiadów i pieczenie ciast. Tel. 507 549 659, e-mail: willazarebek@outlook.com
KOMUNIKATY
INFORMACJA: Wójt Gminy Poronin informuje o wywieszeniu na tablicy ogłoszeń w siedzibie Urzędu Gminy Poronin oraz na stronie BIP w dniach od 08.12.2025 r. do 30.12.2025 r. Zarządzenia Nr 78/2025 Wójta Gminy Poronin z dnia 08.12.2025 r. w sprawie: wykazu nieruchomości przeznaczonych do dzierżawy dot. części działki ewid. nr 15105/17 obręb 0502 Nowe Bystre.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWY o powierzchni ok. 50 m2. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272.
PRACA | dam
Szukamy dziennikarza dziennikarki do publikowania treści na Pieknesny.pl Rozwijamy serwis Pieknesny.pl, poświęcony tematyce zdrowego snu, regeneracji i dobrego samopoczucia. Szukamy osoby, która potrafi pisać rzetelnie, lekko i z myślą o czytelniku. https://pieknesny.pl/ magda@pieknesny.pl
USŁUGI | budowlane
ELEKTRYK SZUKA ZLECEŃ - 602 317 519.
PRACA | dam
Produkcja pączków, piekarz Pączkarnia-ZAKOPANE przyjmie do pracy dziewczynę-kobietę z Zakopanego lub okolic,do produkcji pączków. Praca na stałe, zmianowa, w godzinach od 6.oo-18.00. Informacja tylko telefonicznie. 609097999
Tel.: 609097999
SPRZEDAŻ | różne
PIERZE I PUCH Z GĘSI. 536 88 77 35.
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Sprzedaż NIERUCHOMOŚCI na Podhalu. Zadzwoń 792 250 793 lub skorzystaj z formularza na www.dobrasprzedaz.pl
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię MIESZKANIE w Nowym Targu. Bezpośrednio od właściciela. Może być do remontu. Pomogę załatwić formalności. Tel. 603 607 360.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Poszukujemy OSÓB DO OBSŁUGI KLIENTA w biurze Szkoły Narciarskiej na Polanie Szymoszkowej w Zakopanem! Praca sezonowa: grudzień - marzec. ZAKRES OBOWIĄZKÓW. - Obsługa klientów bieżących w biurze szkoły, - Obsługa e-maila i przyjmowanie rezerwacji telefonicznych, - Sprzedaż usług szkoły narciarskiej, - Rozliczanie lekcji oraz współpraca z instruktorami. WYMAGANIA: - Komunikatywność i cierpliwość, - Dobra organizacja pracy i umiejętność samodzielnego działania, - Umiejętność obsługi komputera, - Łatwość w nawiązywaniu kontaktów, - Zdolność do pracy przy kilku zadaniach jednocześnie, - Komunikatywna znajomość języka angielskiego. OFERUJEMY: - Pracę w przyjaznej, sportowej atmosferze, - Możliwość nauki i rozwoju w branży turystyczno-narciarskiej, - Zimowy sezon pełen dobrej energii i górskiego klimatu! OSOBY ZAINTERESOWANE prosimy o przesyłanie aplikacji na e-mail: szkola@szymoszkowa.pl lub kontakt telefoniczny: 734 011 011. CZEKAMY WŁAŚNIE NA CIEBIE!
MOTORYZACJA | sprzedaż
CITROEN JUMPER, r.p. 2013, cen do uzgodnienia - 604 102 804.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW TRANSPORTER, r.p. 2013, cena do uzgodnienia, 604 102 804.
PRACA | dam
PAPI SERVICE SP. Z O.O. ZATRUDNI KIEROWCÓW. WYMAGANE KAT. C+E ORAZ UPRAWNIENIA ADR. MOŻLIWE PRZESZKOLENIE ADR/TDT Z ZAKRESU PRZEWOZU PALIW PŁYNNYCH . TEL.602290555
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: PIZZERÓW, BARMANKI, BUFETOWE, POMOCE KUCHENNE, OSOBY NA ZMYWAK, OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.