2016-01-02 16:24:31

BLOG Maciej Krupa

ZAKOPIAŃSKI DOM WARIATÓW

Reklama

Wielokrotnie mówiłem już i pisałem, że lata po drugiej wojnie światowej, są najsłabiej opisanym okresem historii Zakopanego. Paradoksalnie mamy dużo więcej świadectw, wspomnień i relacji dotyczących ostatniej ćwierci dziewiętnastego stulecia czy okresu międzywojennego niż tych z epoki PRL-u. Dlatego cieszą mnie wszelkie prace, relacje i wspomnienia dotyczące tamtych lat ukazujące się drukiem; są one wypełnieniem swoistych białych plam w historii naszego miasteczka. Na początku ubiegłego roku była to książka profesora Jacka Spławińskiego "Gwizdać na Stalina! Zakopane 1949–1953: wspomnienia gimnazjalisty", a ostatnio ukazał się tom opowieści Romualda „Aldka” Romana zatytułowany "Zakopiański dom wariatów".

Nazywam zawarte w tej książce teksty opowieściami, bo taki właśnie mają charakter – swobodnie snutej gawędy opartej o osobiste wspomnienia, pozbawionej pretensji do obiektywności, opowiadanej tak, jak gada się w kręgu przyjaciół i dobrych znajomych. To ogromna zaleta tej książki, która zaczyna się brawurowo – od opowieści o babci autora, Lenie Roman-Dzieduszyckiej, która na wiele była gotowa byle zwrócić na siebie uwagę potencjalnych kandydatów na męża. Przebiegu babcinej intrygi tu nie zdradzimy, żeby nie odbierać przyjemności czytelnikom.

A dalej snuje autor historię rodziny i ich zakopiańskiego domu, stojącego do dziś przy ulicy Tetmajera, noszącego onegdaj tatrzańską nazwę Zawory, zmienioną później na nie mniej tatrzańską Roztokę. W tle rodzinnych wspomnień toczy się życie wczesnego PRL-u, wywłaszczenie rodziny, przejęcie domu na rzecz Funduszu Wczasów Pracowniczych i zepchnięcie byłych właścicieli do kilku klitek w tym samym budynku. Roman opisuje i przypomina jak na ludzkiej krzywdzie i cudzym majątku powstawało wakacyjne imperium FWP, które tylko w Zakopanem dysponowało kilkudziesięcioma domami wczasowymi odebranymi byłym właścicielom lub przejętymi jako mienie po zamordowanych zakopiańskich Żydach.

Autor, który urodził się w 1949 roku, obejmuje swoimi wspomnieniami okres do wyjazdu z kraju, za Wielką Wodę, w roku 1985. Wiele miejsca poświęca swojej niecodziennej i niedzisiejszej rodzinie. Naznaczonej artystycznie, trochę toksycznej, z matką – artystką malarką, ojcem – aktorem, dwiema babkami i licznymi, nie mniej barwnymi krewnymi. Właściwie nic dziwnego, że ich syn zaczął – z sukcesem – pisać. Artystyczne geny czekały w uśpieniu.

Mamy w tej książce panoramę zakopiańskich typów lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych z rozmaitych środowisk, z którymi autor był związany. Pamięć z dziecięcych lat wywołuje ducha Kornela Makuszyńskiego, a z lat późniejszych tajemniczego doktora Grossa, zakopiańskie środowisko wspinaczkowe, ratownicze, przewodnickie i brydżowe. Autor był mocno związany z górami – po ukończeniu leśnictwa pracował w Tatrzańskim Parku Narodowym, był przewodnikiem tatrzańskim, nauczycielem, ratownikiem górskim, członkiem Klubu Wysokogórskiego. Wiele osób występuje na kartach książki pod własnymi nazwiskami, szereg autor ukrył pod dość łatwymi do rozszyfrowania pseudonimami. Podobnie uczynił w swojej książce Jacek Spławiński. Ale nie wszyscy żyjący bohaterowie są zaszyfrowani. Jaki jest więc klucz? Czy minęło jeszcze za mało czasu, żeby pisać otwarcie kim jest Jaś Malaga mieszkający w willi Milusia na stokach Potulicy? Nawet ja to wiem, choć jestem od autora młodszy o pół pokolenia.

Zakopiański dom wariatów czyta się znakomicie. To potoczysta, barwna proza z wyraźnym, autorskim charakterem pisma. To kolejne, cenne uzupełnienie zakopiańskich powojennych dziejów. A ja zachęcony lekturą tego tomu sięgnę chyba po trzy wcześniejsze książki Aldka Romana: Kierunek Filadelfia (2205), Przystanek Idaho (2008) i Ośrodek Zero. Tajemnica Doliny Syrokiej Wody (2014). Pojawił się nam w Zakopanem interesujący autor. W dodatku – o czym świadczy ostatni rozdział książki – nie pozbawiony autoironii. Piszę – w Zakopanem, bo choć mieszka w Ameryce, to mam wrażenie, jakby się stąd nigdy nie wyprowadził.

Romuald „Aldek” Roman, Zakopiański dom wariatów. Wydawnictwo Annapurna, Warszawa, 2015, ss. 256.

Pierwsza wersja tekstu ukazała się w "Tygodniku Podhalańskim" nr 51-52 (1345) z 17 grudnia 2015.

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Radomianka 2016-01-10 11:23:10

Książkę, którą zachwala pan Krupa, przeczytałam z przyjemnością, zaśmiewając się momentami do łez. Polecam wszystkim na poprawę nastroju, a przy okazji można się wiele dowiedzieć. Pozdrawiam takich jak ja - ceprów zakochanych w górach.

Janowski 2016-01-07 14:14:55

Zamiast zajmować się nagonką na Górali , na Polskę posłuchajcie sobie Maxa Kolonko : Auf Wiedersehen Newsweek Polska - Max Kolonko Mówi Jak Jest .. Zrozumiecie czemu to służy , to zacieranie historii ( integracja )

Kinga Kamińska 2016-01-04 12:42:40

Świetnie się czyta. Moim zdaniem najlepsza książka Aldka. Wzrusza, śmieszy i przywołuje wspomnienia. Połknęłam w jedną noc i żałowałam, że się skończyła. Mam nadzieję, że autor pójdzie za ciosem i napisze jeszcze coś w tym duchu, bo właśnie "swobodnie snuta gawęda oparta o własne wspomnienia" wydaje się być dla niego wymarzonym stylem. Lekkie pióro, ciepły humor i bystry zmysł obserwacji dają rewelacyjny efekt.
P.S. Też mnie zaskoczył Jaś Malaga. Na tyle, że zadałam pytanie autorowi. Ale zeznawał dosyć mętnie :))

Janowski 2016-01-04 01:14:42

Macieju Krupa , wygląda na to że moje komentarze nawet nie publikowane przez TP są czytane mimo ze nie ukazują się na stronach – ciekawe .
Zakopiański dom wariatów ?
To nie dom wariatów tylko historia zakopanego w którą nie rozłącznie wpisana jest historia Żydów . W wypadku Goralenvolk niechlubna nie dla Górali jako narodowej zdradzie , lesz dla Żydów , zwłaszcza tych którzy płacili za zamienny wywóz na roboty Górali zamiast nich . Wymiana sztuki za sztukę – dla Niemca było obojętne czy na roboty wyjedzie Żyd , czy Góral . Co do powojennej historii zakopanego , całkowicie się zgadza ( znaleźli się tacy którzy jak Gal Anonim skutecznie fałszowali historię )
Pytam czemu i komu ma służyć nagonka na Górali zwłaszcza na tych którzy nigdy za narodowych zdrajców nie mogą być uznani – a w wielu wypadkach wręcz przeciwnie – należą się im za poświęcenie nagrody a nawet piedestały .
Autorytety mające być podstawą scenariusza filmu o Goralenvolk proszę sobie schować do skrytki ze snami o fałszowaniu historii .
Pozdrawiam

Lach 2016-01-03 15:53:34

Panie Krupa, nie denerwuj Pan proletariatu w nowym roku i oddaj Pan temat o Goralenvolku. Tam było śmiesznie i tam był prawdziwy zakopiański dom wariatów. Proszę mnie to w tej kwili wrócić!

miejscowy turysta 2016-01-02 18:45:48

Kolejna rzecz którą muszę mieć w swojej biblioteczce :)

Reklama

Galerie

Kultura na Bani. Koncert 2 plus 1

Nigdy o Tobie nie zapomnę

Łemkowska Watra z Orawskimi Roztokami

Ceramika Pauli Solańskiej w Kmicicu

Tatry w Galerii YAM

Orkiestra Arte Symfoniko w Czerwonym Dworze

Mike del Ferro i Kacper Smoliński Quartet U Wnuka

"Nasze Zakopane" z Nagrodą Literacką Zakopanego

Zakopiański Festiwal Literacki

Andre Bachleda Curuś u Wnuka

Przyjaciele Andrzeja Brandstattera w Nosalowym Dworze

Biały haft w Czerwonym Dworze

Festiwal Muzyka u Wnuka wystartował

Leszek Możdżer w Nosalowym Dworze

Wielkie otwarcie wystawy prac Witkacego w Okszy

Witkacy w Okszy

Koniec roku szkolnego 2024/2025

Wspaniałe Powitanie Lata w Nowym Targu

Kurierzy Tatrzańscy w żywej pamięci

Czysta Piątka w Czystych Tatrach

Zwiedzamy zrujnowane Sanato

Z mamą i tatą fajnie jest!

Józefa Pęksa-Czerniawska, Agata Nowakowska-Wolak i Wojciech Strączek nagrodzeni w "Księżówce"

Szesnaście kobiet w Miejskiej Galerii Sztuki

Sky Walk Serce Poronina otwarte dla wszystkich

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
MAGAZYNIER w Sklepie Internetowym w Jabłonce Praca dla młodego chłopaka Zakres obowiązków: -Przyjmowanie i kontrola dostaw -Kompletowanie i pakowanie zamówień -Układanie i dbanie o porządek towarów w magazynie -Współpraca z innymi działami firmy. 538445663 SportoweStyle.pl sklep@sportowestyle.pl
Tel.: 538445663
PRACA | dam
NIEMCY - MURARZ, CIEŚLA, MALARZ, OCIEPLENIA, SPAWACZ, ELEKTRYK, KRANISTA. 601-218-955
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
CENTRALNY OŚRODEK SPORTU w Zakopanem zatrudni INSPEKTORA DS. ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH. Tel.: 18 263 26 60, www: https://bip.cos.pl/1509/zakopane
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKI W SZAFLARACH przy zakopiance 6198/2 i 6200/7 o łącznej pow. 823 m2. Kwota 70.000 zł. DZIAŁKI W SZAFLARACH przylegające do siebie o nr. 6251, 6252/1 i 6252/2 i 6264 o łącznej pow. 71 arów. Kwota 320.000 zł. 517 625 354.
KUPNO
Kupię STARY SOSRĄB Z GÓRALSKIEJ IZBY. 605 306 244
RÓŻNE
PRZYJMĘ ZIEMIĘ, GRUZ. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę BRYGADĘ MURARZY. Praca Niemcy. 608729122.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, DACHY, ELEWACJE. 608 729 122.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZA. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia KOMFORTOWE MIESZKANIE 2 pokoje, 40 m2, Zakopane, ul. Jagiellońska. Kontakt SMS tylko do 2.08: +43 676 422 88 13. ODDZWONIĘ.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ MERCEDESA SPRINTERA (roczniki 1995-2010). 531 666 333.
KUPNO
Kupię STARĄ GÓRALSKĄ SZAFĘ. 605 306 244
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ (ŁĄKĘ) W ROGOŹNIKU (od rzeki do granicy Maruszyny koło mostu), nr. dz. 1945/13. Tel. 0017739272019, 18 26 34 777.
USŁUGI | budowlane
DROBNE USŁUGI STOLARSKIE. OKNA, DRZWI NA ZAMÓWIENIE. RENOWACJA STARYCH SCHODÓW, PODŁÓG I MEBLI. MEBLE NA ZAMÓWIENIE. 502 647 392.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. OBRÓBKI BLACHARSKIE (balkony, tarasy, podbitki). 796 544 016.
PRACA | dam
Przyjmę DO OPIEKI NAD STARSZĄ OSOBĄ. 602 534 193.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA - LEŚNICA GÓRNA. 694 576 015.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia na dłużej DOMEK 65 m2 - Szaflary. Rachunki wliczone w czynsz 2.200 zł/mc. 725 071 681.
SPRZEDAŻ | różne
Sauny Ogrodowe na zamówienie|Transport Podhale. https://saunyeden.pl/ 794964176 kacper.piczura@gmail.com
Tel.: 794964176
PRACA | dam
PIEKARNIA W ZAKOPANEM ZATRUDNI PIEKARZA. Na stałe, umowa. 602 759 709
PRACA | dam
Zatrudnię SPRZEDAWCZYNIĘ DO SKLEPU SPOŻYWCZEGO W ZAKOPANEM. 602 759 709
MOTORYZACJA | sprzedaż
GRAND VITARA 2003 r., do wymiany pompa paliwa, po lifcie, 7.000 do negocjacji. 880 363 281.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia POKÓJ W PORONINIE. 880 390 028.
USŁUGI | inne
MYCIE DOMÓW DREWNIANYCH z zewnątrz i wewnątrz. WOLNE TERMINY. 880 363 281.
IMPREZY OKOLICZNOŚCIOWE
OKOLICZNOŚCIOWY PRZEWÓZ OSÓB MERCEDES V-Klasa z KIEROWCĄ, BIAŁE BMW X7 z KIEROWCĄ. IMPREZY OKOLICZNOŚCIOWE, WESELA, TRANSFERY itp. Telefon: 602 290 555
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
PRACA | dam
Młoda i energiczna osoba poszukiwana do pracy w wakacje, a poza wakacjami weekendy... stala praca... kontakt 604 971 789... praca pod Gubalówką. 604971789 w.bukowski1985@gmail.com
Tel.: 604971789
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
PRACA | dam
Zatrudnię PARKINGOWEGO w Zakopanem (osobę kulturalną, ze znajomością języka angielskiego). Umowa o pracę w pełnym wymiarze. Dobre wynagrodzenie. 502 123 721.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NAUKA
BRANŻOWA SZKOŁA I STOPNIA CECHU RZEMIOSŁ RÓŻNYCH I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W ZAKOPANEM OGŁASZA NABÓR DO KLAS PIERWSZYCH O KIERUNKACH WIELOZAWODOWYCH NA ROK SZKOLNY 2025/2026, więcej na www.szkolacechowa.pl, ZAPRASZAMY !!! Tel. 18 20 68 501
NAUKA
BRANŻOWA SZKOŁA I STOPNIA CECHU RZEMIOSŁ RÓŻNYCH I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W ZAKOPANEM OGŁASZA NABÓR DO KLAS PIERWSZYCH O KIERUNKACH WIELOZAWODOWYCH NA ROK SZKOLNY 2025/2026, więcej na www.szkolacechowa.pl, ZAPRASZAMY !!! Tel. 18 20 68 501
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
PRACA | dam
Skicontrol H.Martinczak.s.k.a. (Białka Tatrzańska) przedstawiciel na Polskę firmy SKIDATA, zatrudni: INFORMATYKA - SERWISANTA. Oferujemy: umowę o pracę, możliwość rozwoju zawodowego. Wymagania: znajomość rozwiązań IT, wykształcenie kierunkowe, doświadczenie na podobnym stanowisku, znajomość j.angielskiego, czynne prawo jazdy kat.B. Główne obowiązki: montaż i serwis systemu kontroli dostępu SKIDATA. CV prosimy przysłać na e-mail: praca@skicontrol.pl
PRACA | dam
NIEMCY - murarz cieśla malarz ocieplenia spawacz elektryk kranista. 601-218-955
USŁUGI | budowlane
HYDRAULIK - 660 404 104.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
Tel.: 600
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.