2016-01-02 16:24:31

BLOG Maciej Krupa

ZAKOPIAŃSKI DOM WARIATÓW

Reklama

Wielokrotnie mówiłem już i pisałem, że lata po drugiej wojnie światowej, są najsłabiej opisanym okresem historii Zakopanego. Paradoksalnie mamy dużo więcej świadectw, wspomnień i relacji dotyczących ostatniej ćwierci dziewiętnastego stulecia czy okresu międzywojennego niż tych z epoki PRL-u. Dlatego cieszą mnie wszelkie prace, relacje i wspomnienia dotyczące tamtych lat ukazujące się drukiem; są one wypełnieniem swoistych białych plam w historii naszego miasteczka. Na początku ubiegłego roku była to książka profesora Jacka Spławińskiego "Gwizdać na Stalina! Zakopane 1949–1953: wspomnienia gimnazjalisty", a ostatnio ukazał się tom opowieści Romualda „Aldka” Romana zatytułowany "Zakopiański dom wariatów".

Nazywam zawarte w tej książce teksty opowieściami, bo taki właśnie mają charakter – swobodnie snutej gawędy opartej o osobiste wspomnienia, pozbawionej pretensji do obiektywności, opowiadanej tak, jak gada się w kręgu przyjaciół i dobrych znajomych. To ogromna zaleta tej książki, która zaczyna się brawurowo – od opowieści o babci autora, Lenie Roman-Dzieduszyckiej, która na wiele była gotowa byle zwrócić na siebie uwagę potencjalnych kandydatów na męża. Przebiegu babcinej intrygi tu nie zdradzimy, żeby nie odbierać przyjemności czytelnikom.

A dalej snuje autor historię rodziny i ich zakopiańskiego domu, stojącego do dziś przy ulicy Tetmajera, noszącego onegdaj tatrzańską nazwę Zawory, zmienioną później na nie mniej tatrzańską Roztokę. W tle rodzinnych wspomnień toczy się życie wczesnego PRL-u, wywłaszczenie rodziny, przejęcie domu na rzecz Funduszu Wczasów Pracowniczych i zepchnięcie byłych właścicieli do kilku klitek w tym samym budynku. Roman opisuje i przypomina jak na ludzkiej krzywdzie i cudzym majątku powstawało wakacyjne imperium FWP, które tylko w Zakopanem dysponowało kilkudziesięcioma domami wczasowymi odebranymi byłym właścicielom lub przejętymi jako mienie po zamordowanych zakopiańskich Żydach.

Autor, który urodził się w 1949 roku, obejmuje swoimi wspomnieniami okres do wyjazdu z kraju, za Wielką Wodę, w roku 1985. Wiele miejsca poświęca swojej niecodziennej i niedzisiejszej rodzinie. Naznaczonej artystycznie, trochę toksycznej, z matką – artystką malarką, ojcem – aktorem, dwiema babkami i licznymi, nie mniej barwnymi krewnymi. Właściwie nic dziwnego, że ich syn zaczął – z sukcesem – pisać. Artystyczne geny czekały w uśpieniu.

Mamy w tej książce panoramę zakopiańskich typów lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych z rozmaitych środowisk, z którymi autor był związany. Pamięć z dziecięcych lat wywołuje ducha Kornela Makuszyńskiego, a z lat późniejszych tajemniczego doktora Grossa, zakopiańskie środowisko wspinaczkowe, ratownicze, przewodnickie i brydżowe. Autor był mocno związany z górami – po ukończeniu leśnictwa pracował w Tatrzańskim Parku Narodowym, był przewodnikiem tatrzańskim, nauczycielem, ratownikiem górskim, członkiem Klubu Wysokogórskiego. Wiele osób występuje na kartach książki pod własnymi nazwiskami, szereg autor ukrył pod dość łatwymi do rozszyfrowania pseudonimami. Podobnie uczynił w swojej książce Jacek Spławiński. Ale nie wszyscy żyjący bohaterowie są zaszyfrowani. Jaki jest więc klucz? Czy minęło jeszcze za mało czasu, żeby pisać otwarcie kim jest Jaś Malaga mieszkający w willi Milusia na stokach Potulicy? Nawet ja to wiem, choć jestem od autora młodszy o pół pokolenia.

Zakopiański dom wariatów czyta się znakomicie. To potoczysta, barwna proza z wyraźnym, autorskim charakterem pisma. To kolejne, cenne uzupełnienie zakopiańskich powojennych dziejów. A ja zachęcony lekturą tego tomu sięgnę chyba po trzy wcześniejsze książki Aldka Romana: Kierunek Filadelfia (2205), Przystanek Idaho (2008) i Ośrodek Zero. Tajemnica Doliny Syrokiej Wody (2014). Pojawił się nam w Zakopanem interesujący autor. W dodatku – o czym świadczy ostatni rozdział książki – nie pozbawiony autoironii. Piszę – w Zakopanem, bo choć mieszka w Ameryce, to mam wrażenie, jakby się stąd nigdy nie wyprowadził.

Romuald „Aldek” Roman, Zakopiański dom wariatów. Wydawnictwo Annapurna, Warszawa, 2015, ss. 256.

Pierwsza wersja tekstu ukazała się w "Tygodniku Podhalańskim" nr 51-52 (1345) z 17 grudnia 2015.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Radomianka 2016-01-10 11:23:10

Książkę, którą zachwala pan Krupa, przeczytałam z przyjemnością, zaśmiewając się momentami do łez. Polecam wszystkim na poprawę nastroju, a przy okazji można się wiele dowiedzieć. Pozdrawiam takich jak ja - ceprów zakochanych w górach.

Janowski 2016-01-07 14:14:55

Zamiast zajmować się nagonką na Górali , na Polskę posłuchajcie sobie Maxa Kolonko : Auf Wiedersehen Newsweek Polska - Max Kolonko Mówi Jak Jest .. Zrozumiecie czemu to służy , to zacieranie historii ( integracja )

Kinga Kamińska 2016-01-04 12:42:40

Świetnie się czyta. Moim zdaniem najlepsza książka Aldka. Wzrusza, śmieszy i przywołuje wspomnienia. Połknęłam w jedną noc i żałowałam, że się skończyła. Mam nadzieję, że autor pójdzie za ciosem i napisze jeszcze coś w tym duchu, bo właśnie "swobodnie snuta gawęda oparta o własne wspomnienia" wydaje się być dla niego wymarzonym stylem. Lekkie pióro, ciepły humor i bystry zmysł obserwacji dają rewelacyjny efekt.
P.S. Też mnie zaskoczył Jaś Malaga. Na tyle, że zadałam pytanie autorowi. Ale zeznawał dosyć mętnie :))

Janowski 2016-01-04 01:14:42

Macieju Krupa , wygląda na to że moje komentarze nawet nie publikowane przez TP są czytane mimo ze nie ukazują się na stronach – ciekawe .
Zakopiański dom wariatów ?
To nie dom wariatów tylko historia zakopanego w którą nie rozłącznie wpisana jest historia Żydów . W wypadku Goralenvolk niechlubna nie dla Górali jako narodowej zdradzie , lesz dla Żydów , zwłaszcza tych którzy płacili za zamienny wywóz na roboty Górali zamiast nich . Wymiana sztuki za sztukę – dla Niemca było obojętne czy na roboty wyjedzie Żyd , czy Góral . Co do powojennej historii zakopanego , całkowicie się zgadza ( znaleźli się tacy którzy jak Gal Anonim skutecznie fałszowali historię )
Pytam czemu i komu ma służyć nagonka na Górali zwłaszcza na tych którzy nigdy za narodowych zdrajców nie mogą być uznani – a w wielu wypadkach wręcz przeciwnie – należą się im za poświęcenie nagrody a nawet piedestały .
Autorytety mające być podstawą scenariusza filmu o Goralenvolk proszę sobie schować do skrytki ze snami o fałszowaniu historii .
Pozdrawiam

Lach 2016-01-03 15:53:34

Panie Krupa, nie denerwuj Pan proletariatu w nowym roku i oddaj Pan temat o Goralenvolku. Tam było śmiesznie i tam był prawdziwy zakopiański dom wariatów. Proszę mnie to w tej kwili wrócić!

miejscowy turysta 2016-01-02 18:45:48

Kolejna rzecz którą muszę mieć w swojej biblioteczce :)

Reklama

Galerie

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Warszawa ma "Złote tarasy", a Zakopane tarasy cenniejsze od złota

Na dnie oceanu w Kolibie

Nagrody za Macierzyństwo rozdane

Punk Styku u Rząsów

Sportowcy HANDICAP Zakopane podsumowali sezon

Nauczyciele i sportowcy docenieni w Poroninie

XXXII Jesienny Wyścig Rowerowy w Małem Cichem

Zaufaj Panu już dziś

Malarstwo Beaty Kołaciak w Jutrzence

Biesiada pod Giewontem

Adam Bałdych i Daniele di Bonaventura U Wnuka

Dawid Lubowicz Quartet U Wnuka

Kapele, instrumentaliści i śpiewacy ludowi na scenie

Góralskie żywioły na festiwalowej scenie

Festiwalowe Targi Staroci

Barbara i Agata na folkową nutę

Mistrzostwa Podhala w powożeniu

Góralski świat Zofii Stryjeńskiej w Czerwonym Dworze

Jubileusz 150-lecia przewodnictwa tatrzańskiego

Konkurs na wzorcowego oscypka 2025

XVI Europejskie Targi Produktów Regionalnych

Święto ulicy Zamoyskiego w Zakopanem

Fioletowo na Hali Gąsienicowej

Morskie Oko w deszczu, mgle i chmurach

Orkiestra Akademii Beethovenowskiej w Belvedere

Kultura na Bani. Koncert 2 plus 1

Nigdy o Tobie nie zapomnę

Łemkowska Watra z Orawskimi Roztokami

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni KONSERWATORA, koniecznie zmotoryzowanego. Praca na 1/2 etatu 666378357.
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788
WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
BORDER COLLIE szczenięta. 791 669 932.
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie apartamentami i domkami na wynajem. http://zarzadzanieapartamentami.info
WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane centrum - MAŁY POKÓJ Z BALKONEM NA DŁUŻEJ - TANIO - 502 879 648.
PRACA | dam
POLSKIE KOLEJE LINOWE S.A. poszukują osoby na stanowisko: SPECJALISTA DS. ZAKUPÓW. Miejsce pracy: Zakopane. CO BĘDZIE NALEŻEĆ DO TWOICH OBOWIĄZKÓW? - Udział w opracowaniu i wdrożeniu strategii zakupowej dla wybranych kategorii (direct i indirect), - Efektywne zarządzanie kategoriami zakupowymi, - Budowanie i utrzymywanie długofalowej relacji biznesowych z dostawcami, - Koordynacja procesów przetargowych i zakupowych, - Negocjowanie cen i warunków handlowych, - Rozwój oraz prowadzenie bazy dostawców, - Tworzenie zapytań ofertowych i analiza ofert dostawców (również zagranicznych), - Obsługa zamówień w systemie ERP oraz monitorowanie terminów dostaw, - Współpraca z innymi działami Grupy PKL, - Udział w targach i wydarzeniach branżowych. DOŁĄCZ DO NAS! Więcej informacji i rekrutacja: https://www.pkl.pl/post/specjalista-ds-zakupow.html
WWW: https://www.pkl.pl/post/specjalista-ds-zakupow.html
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOMY po 100 m2 - Klikuszowa, koło Centrum Narciarstwa. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę budowlaną Nowy Targ i okolice. 608 729 122.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę CIEŚLI DACHOWYCH, DEKARZY, POMOCNIKA DEKARZA. 608729122.
PRACA | dam
Zakład Opieki Zdrowotnej w Kościelisku zatrudni LEKARZY: POZ, LEKARZA PEDIATRĘ I STOMATOLOGA. Oferujemy pełen etat lub według zadeklarowanej dostępności. Tel: +48 530 756 950 E-mail: spzozkoscielisko@gmail.com
PRACA | dam
INSTRUKTORZY NARCIARSCY www.szkolajurgow.pl tel. 692001268
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Zatrudnie tynkarza z doświadczeniem lub pomocnika do przyuczenia. praca na terenie Podhala. wiecej informacji na nr tel. 535 290 865
Tel.: 535
SPRZEDAŻ | różne
LIKWIDACJA SKLEPU "WOD-NA I ŁAZIENKI". WYPRZEDAŻ ASORTYMENTU W ATRAKCYJNYCH CENACH. W tym: baterie, umywalki, itp. Zapraszamy: ul. Chramcówki 33, Zakopane.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOM, centrum Zakopanego - 602 633 931.
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO, KELNERKĘ. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
WYDZIERŻAWIĘ DZIAŁKĘ W LUDŻMIERZU PRZY DRODZE NA CZARNY DUNAJEC. 608 729 122
PRACA | dam
PRZYJMĘ MURARZY, DEKARZY, CIESLI DACHOWYCH. PRACA POLSKA-NIEMCY. 608 729 122
PRACA | dam
NIEMCY: murarz, cieśla, malarz, ocieplenia, elekryk, spawacz, operator koparki, dźwigowy. Umowy na warunkach Niemieckich 0048 601 218 955
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
PORONIN MAJERCZYKÓWKA - DZIAŁKA 4000 m - dojazd bezpośredni z drogi, uzbrojona - 607 506 428.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA NIEBUDOWLANA, Zakopane, ul. Broniewskiego, 1900 m, dojazd prosto z ulicy, widok na Tatry - 607 506 428.
PRACA | dam
Regipsy Austria 2500 Euro netto bez zakwaterowania Wiedeń szukamy parami Monterów zatrudnienie na warunkach austryjackich + kasa urlopowa. +436606388124 office@mpabau.at
Tel.: +436606388124
E-mail: office@mpabau.at
PRACA | dam
Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.