Reklama

2016-01-02 16:24:31

ZAKOPIAŃSKI DOM WARIATÓW

Reklama

Wielokrotnie mówiłem już i pisałem, że lata po drugiej wojnie światowej, są najsłabiej opisanym okresem historii Zakopanego. Paradoksalnie mamy dużo więcej świadectw, wspomnień i relacji dotyczących ostatniej ćwierci dziewiętnastego stulecia czy okresu międzywojennego niż tych z epoki PRL-u. Dlatego cieszą mnie wszelkie prace, relacje i wspomnienia dotyczące tamtych lat ukazujące się drukiem; są one wypełnieniem swoistych białych plam w historii naszego miasteczka. Na początku ubiegłego roku była to książka profesora Jacka Spławińskiego "Gwizdać na Stalina! Zakopane 1949–1953: wspomnienia gimnazjalisty", a ostatnio ukazał się tom opowieści Romualda „Aldka” Romana zatytułowany "Zakopiański dom wariatów".

     Nazywam zawarte w tej książce teksty opowieściami, bo taki właśnie mają charakter – swobodnie snutej gawędy opartej o osobiste wspomnienia, pozbawionej pretensji do obiektywności, opowiadanej tak, jak gada się w kręgu przyjaciół i dobrych znajomych. To ogromna zaleta tej książki, która zaczyna się brawurowo – od opowieści o babci autora, Lenie Roman-Dzieduszyckiej, która na wiele była gotowa byle zwrócić na siebie uwagę potencjalnych kandydatów na męża. Przebiegu babcinej intrygi tu nie zdradzimy, żeby nie odbierać przyjemności czytelnikom. 
     A dalej snuje autor historię rodziny i ich zakopiańskiego domu, stojącego do dziś przy ulicy Tetmajera, noszącego onegdaj tatrzańską nazwę Zawory, zmienioną później na nie mniej tatrzańską Roztokę. W tle rodzinnych wspomnień toczy się życie wczesnego PRL-u, wywłaszczenie rodziny, przejęcie domu na rzecz Funduszu Wczasów Pracowniczych i zepchnięcie byłych właścicieli do kilku klitek w tym samym budynku. Roman opisuje i przypomina jak na ludzkiej krzywdzie i cudzym majątku powstawało wakacyjne imperium FWP, które tylko w Zakopanem dysponowało kilkudziesięcioma domami wczasowymi odebranymi byłym właścicielom lub przejętymi jako mienie po zamordowanych zakopiańskich Żydach. 
     Autor, który urodził się w 1949 roku, obejmuje swoimi wspomnieniami okres do wyjazdu z kraju, za Wielką Wodę, w roku 1985. Wiele miejsca poświęca swojej niecodziennej i niedzisiejszej rodzinie. Naznaczonej artystycznie, trochę toksycznej, z matką – artystką malarką, ojcem – aktorem, dwiema babkami i licznymi, nie mniej barwnymi krewnymi. Właściwie nic dziwnego, że ich syn zaczął – z sukcesem – pisać. Artystyczne geny czekały w uśpieniu. 
     Mamy w tej książce panoramę zakopiańskich typów lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych z rozmaitych środowisk, z którymi autor był związany. Pamięć z dziecięcych lat wywołuje ducha Kornela Makuszyńskiego, a z lat późniejszych tajemniczego doktora Grossa, zakopiańskie środowisko wspinaczkowe, ratownicze, przewodnickie i brydżowe. Autor był mocno związany z górami – po ukończeniu leśnictwa pracował w Tatrzańskim Parku Narodowym, był przewodnikiem tatrzańskim, nauczycielem, ratownikiem górskim, członkiem Klubu Wysokogórskiego. Wiele osób występuje na kartach książki pod własnymi nazwiskami, szereg autor ukrył pod dość łatwymi do rozszyfrowania pseudonimami. Podobnie uczynił w swojej książce Jacek Spławiński. Ale nie wszyscy żyjący bohaterowie są zaszyfrowani. Jaki jest więc klucz? Czy minęło jeszcze za mało czasu, żeby pisać otwarcie kim jest Jaś Malaga mieszkający w willi Milusia na stokach Potulicy? Nawet ja to wiem, choć jestem od autora młodszy o pół pokolenia. 
     Zakopiański dom wariatów czyta się znakomicie. To potoczysta, barwna proza z wyraźnym, autorskim charakterem pisma. To kolejne, cenne uzupełnienie zakopiańskich powojennych dziejów. A ja zachęcony lekturą tego tomu sięgnę chyba po trzy wcześniejsze książki Aldka Romana: Kierunek Filadelfia (2205), Przystanek Idaho (2008) i Ośrodek Zero. Tajemnica Doliny Syrokiej Wody (2014). Pojawił się nam w Zakopanem interesujący autor. W dodatku – o czym świadczy ostatni rozdział książki – nie pozbawiony autoironii. Piszę – w Zakopanem, bo choć mieszka w Ameryce, to mam wrażenie, jakby się stąd nigdy nie wyprowadził. 

Romuald „Aldek” Roman, Zakopiański dom wariatów. Wydawnictwo Annapurna, Warszawa, 2015, ss. 256. 

Pierwsza wersja tekstu ukazała się w "Tygodniku Podhalańskim" nr 51-52 (1345) z 17 grudnia 2015.

Zostań Patronem Tygodnika Podhalańskiego.

Reklama
Komentarze Facebook
Dodaj komentarz
Wysłanie komentarza oznacza akceptację regulaminu komentowania na łamach 24tp.pl
Radomianka 2016-01-10 11:23:10
Książkę, którą zachwala pan Krupa, przeczytałam z przyjemnością, zaśmiewając się momentami do łez. Polecam wszystkim na poprawę nastroju, a przy okazji można się wiele dowiedzieć. Pozdrawiam takich jak ja - ceprów zakochanych w górach.
Janowski 2016-01-07 14:14:55
Zamiast zajmować się nagonką na Górali , na Polskę posłuchajcie sobie Maxa Kolonko : Auf Wiedersehen Newsweek Polska - Max Kolonko Mówi Jak Jest .. Zrozumiecie czemu to służy , to zacieranie historii ( integracja )
Kinga Kamińska 2016-01-04 12:42:40
Świetnie się czyta. Moim zdaniem najlepsza książka Aldka. Wzrusza, śmieszy i przywołuje wspomnienia. Połknęłam w jedną noc i żałowałam, że się skończyła. Mam nadzieję, że autor pójdzie za ciosem i napisze jeszcze coś w tym duchu, bo właśnie "swobodnie snuta gawęda oparta o własne wspomnienia" wydaje się być dla niego wymarzonym stylem. Lekkie pióro, ciepły humor i bystry zmysł obserwacji dają rewelacyjny efekt.
P.S. Też mnie zaskoczył Jaś Malaga. Na tyle, że zadałam pytanie autorowi. Ale zeznawał dosyć mętnie :))
Janowski 2016-01-04 01:14:42
Macieju Krupa , wygląda na to że moje komentarze nawet nie publikowane przez TP są czytane mimo ze nie ukazują się na stronach – ciekawe .
Zakopiański dom wariatów ?
To nie dom wariatów tylko historia zakopanego w którą nie rozłącznie wpisana jest historia Żydów . W wypadku Goralenvolk niechlubna nie dla Górali jako narodowej zdradzie , lesz dla Żydów , zwłaszcza tych którzy płacili za zamienny wywóz na roboty Górali zamiast nich . Wymiana sztuki za sztukę – dla Niemca było obojętne czy na roboty wyjedzie Żyd , czy Góral . Co do powojennej historii zakopanego , całkowicie się zgadza ( znaleźli się tacy którzy jak Gal Anonim skutecznie fałszowali historię )
Pytam czemu i komu ma służyć nagonka na Górali zwłaszcza na tych którzy nigdy za narodowych zdrajców nie mogą być uznani – a w wielu wypadkach wręcz przeciwnie – należą się im za poświęcenie nagrody a nawet piedestały .
Autorytety mające być podstawą scenariusza filmu o Goralenvolk proszę sobie schować do skrytki ze snami o fałszowaniu historii .
Pozdrawiam
Lach 2016-01-03 15:53:34
Panie Krupa, nie denerwuj Pan proletariatu w nowym roku i oddaj Pan temat o Goralenvolku. Tam było śmiesznie i tam był prawdziwy zakopiański dom wariatów. Proszę mnie to w tej kwili wrócić!
miejscowy turysta 2016-01-02 18:45:48
Kolejna rzecz którą muszę mieć w swojej biblioteczce :)

Reklama
  • PRACA | dam
    Pensjonat w Zakopanem zatrudni KONSERWATORA, koniecznie zmotoryzowanego. Praca na 1/2 etatu 666378357.
  • NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
    Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
    Tel.: 788
    WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
  • NIERUCHOMOŚCI | wynajem
    Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
  • MOTORYZACJA | sprzedaż
    SKUTER SNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
  • SPRZEDAŻ | zwierzęta
    BORDER COLLIE szczenięta. 791 669 932.
  • NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
    Zarządzanie apartamentami i domkami na wynajem. http://zarzadzanieapartamentami.info
    WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
  • USŁUGI | budowlane
    MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
  • NIERUCHOMOŚCI | wynajem
    Zakopane centrum - MAŁY POKÓJ Z BALKONEM NA DŁUŻEJ - TANIO - 502 879 648.
  • PRACA | dam
    POLSKIE KOLEJE LINOWE S.A. poszukują osoby na stanowisko: SPECJALISTA DS. ZAKUPÓW. Miejsce pracy: Zakopane. CO BĘDZIE NALEŻEĆ DO TWOICH OBOWIĄZKÓW? - Udział w opracowaniu i wdrożeniu strategii zakupowej dla wybranych kategorii (direct i indirect), - Efektywne zarządzanie kategoriami zakupowymi, - Budowanie i utrzymywanie długofalowej relacji biznesowych z dostawcami, - Koordynacja procesów przetargowych i zakupowych, - Negocjowanie cen i warunków handlowych, - Rozwój oraz prowadzenie bazy dostawców, - Tworzenie zapytań ofertowych i analiza ofert dostawców (również zagranicznych), - Obsługa zamówień w systemie ERP oraz monitorowanie terminów dostaw, - Współpraca z innymi działami Grupy PKL, - Udział w targach i wydarzeniach branżowych. DOŁĄCZ DO NAS! Więcej informacji i rekrutacja: https://www.pkl.pl/post/specjalista-ds-zakupow.html
    WWW: https://www.pkl.pl/post/specjalista-ds-zakupow.html
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    Sprzedam DOMY po 100 m2 - Klikuszowa, koło Centrum Narciarstwa. 608 729 122.
  • NIERUCHOMOŚCI | kupno
    Kupię działkę budowlaną Nowy Targ i okolice. 608 729 122.
  • BIZNES
    Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
  • PRACA | dam
    Przyjmę MURARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
  • PRACA | dam
    Przyjmę CIEŚLI DACHOWYCH, DEKARZY, POMOCNIKA DEKARZA. 608729122.
  • PRACA | dam
    Zakład Opieki Zdrowotnej w Kościelisku zatrudni LEKARZY: POZ, LEKARZA PEDIATRĘ I STOMATOLOGA. Oferujemy pełen etat lub według zadeklarowanej dostępności. Tel: +48 530 756 950 E-mail: spzozkoscielisko@gmail.com
  • PRACA | dam
    INSTRUKTORZY NARCIARSCY www.szkolajurgow.pl tel. 692001268
  • USŁUGI | inne
    WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
  • PRACA | dam
    Zatrudnie tynkarza z doświadczeniem lub pomocnika do przyuczenia. praca na terenie Podhala. wiecej informacji na nr tel. 535 290 865
    Tel.: 535
  • SPRZEDAŻ | różne
    LIKWIDACJA SKLEPU "WOD-NA I ŁAZIENKI". WYPRZEDAŻ ASORTYMENTU W ATRAKCYJNYCH CENACH. W tym: baterie, umywalki, itp. Zapraszamy: ul. Chramcówki 33, Zakopane.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    Sprzedam DOM, centrum Zakopanego - 602 633 931.
  • PRACA | dam
    ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO, KELNERKĘ. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
  • USŁUGI | budowlane
    FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
  • USŁUGI | budowlane
    KAMIENIARSTWO. 882080371.
  • NIERUCHOMOŚCI | wynajem
    WYDZIERŻAWIĘ DZIAŁKĘ W LUDŻMIERZU PRZY DRODZE NA CZARNY DUNAJEC. 608 729 122
  • PRACA | dam
    PRZYJMĘ MURARZY, DEKARZY, CIESLI DACHOWYCH. PRACA POLSKA-NIEMCY. 608 729 122
  • PRACA | dam
    NIEMCY: murarz, cieśla, malarz, ocieplenia, elekryk, spawacz, operator koparki, dźwigowy. Umowy na warunkach Niemieckich 0048 601 218 955
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    PORONIN MAJERCZYKÓWKA - DZIAŁKA 4000 m - dojazd bezpośredni z drogi, uzbrojona - 607 506 428.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    DZIAŁKA NIEBUDOWLANA, Zakopane, ul. Broniewskiego, 1900 m, dojazd prosto z ulicy, widok na Tatry - 607 506 428.
  • PRACA | dam
    Regipsy Austria 2500 Euro netto bez zakwaterowania Wiedeń szukamy parami Monterów zatrudnienie na warunkach austryjackich + kasa urlopowa. +436606388124 office@mpabau.at
    Tel.: +436606388124
    E-mail: office@mpabau.at
  • PRACA | dam
    Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
  • SPRZEDAŻ | różne
    DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
  • USŁUGI | budowlane
    OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
2025-10-16 21:15 Aeternam - Epitafium dla GAZY. Koncert w Niedzicy 2025-10-16 21:00 Justyna Kowalczyk wróciła do swojej szkoły. Opowiadała o życiu sportowca i wagarach (WIDEO) 2025-10-16 20:00 Babiogórski park buduje ośrodek edukacyjny na Morgach 2025-10-16 19:00 Tradycja i folklor złotem Podhala. Polki Folki 31 października (WIDEO) 2025-10-16 18:57 Koncert gitarowy w Portuglaskiej Chacie 2025-10-16 17:59 Mieszkańcy Chramcówek i Szymonów piszą do starosty. Prosimy o pilne zajęcie stanowiska 11 2025-10-16 17:30 W poniedziałek rozpoczną się Nowotarskie Dni Seniora 2025-10-16 17:00 Rozpoczęła się budowa kolejnej hali sportowej w Zakopanem 7 2025-10-16 16:36 Tragedia na Rysach 2025-10-16 15:59 TOPR ostrzega: W Tatrach panują trudne warunki turystyczne (WIDEO) 2025-10-16 15:50 Zamknięcie ul. Sienkiewicza w Zakopanem potrwa dłużej 4 2025-10-16 15:30 KONCERT ODWOŁANY. Sławek Wierzcholski w Stacji Kultura 2025-10-16 15:00 Piły motorowe, szlifierki i pędzle poszły w ruch, w piątek Tatrzańskie Chichoty 2025-10-16 14:21 Sobota z Pendolino w Zakopanem. Będziesz mógł usiąść w fotelu maszynisty 3 2025-10-16 13:59 Takiej lekcji wychowania fizycznego w Zakopanem jeszcze nie było (ZDJĘCIA) 2 2025-10-16 13:30 Spotkajmy się w "Wikarówce" 2025-10-16 13:29 Nagrody dla zakopiańskich nauczycieli. Aby ten zawód był doceniany ekonomicznie 1 2025-10-16 12:30 Zamknięty szlak, remont mostu na Fickówce pod Babią Górą 2025-10-16 12:00 Giewont przyprószony śniegiem 2025-10-16 11:30 iNTarg BLUES w Velo Stacji 2025-10-16 11:00 Nowy Targ i Rabka Zdrój w czołówce niechlubnego rankingu 8 2025-10-16 10:30 Koszmarka nie można się bać. Mamy dla Was bilety na film 2025-10-16 09:59 Miejska Galeria Sztuki w Zakopanem ma stać się odrębną instytucją kultury 2025-10-16 09:30 Małopolski Tele-Anioł 2.0 - wsparcie dla potrzebujących i ich najbliższych 2025-10-16 08:42 Paweł Dziuban nowym sekretarzem w zakopiańskim Urzędzie Miasta 9 2025-10-16 08:00 Bóg zgasił światło 4 2025-10-15 21:30 Kolejny wrak samochodu zabrany z ulic w Zakopanem 11 2025-10-15 20:31 Dolina Białego nigdy cię nie zawiedzie (WIDEO) 1 2025-10-15 20:00 Będą wspominać tych, którzy zostali w górach 2025-10-15 19:30 Podopieczni Fundacji Handicap zwyciężają w zawodach w tenisie stołowym 2025-10-15 19:00 Odszedł Józef Szlaga - juhas bacy Klimowskiego 2025-10-15 18:50 Śmiertelny wypadek pod Zawratem. Drugi turysta ciężko ranny 2 2025-10-15 18:32 Pieniński Wypas Kulturowy po raz trzeci 2025-10-15 18:00 Zagadkowa śmierć w wiejskiej posiadłości. Mamy dla Was książki 2025-10-15 17:25 Lisica z małymi na Kamieńcu. Interwencje straży miejskiej 6 2025-10-15 16:40 Noc Bibliotek w Poroninie 2025-10-15 16:25 Dziewięć oszustw w ciągu tygodnia 2 2025-10-15 16:00 Zakopiańska Akademia Sztuki. Warsztaty, koncerty, zajęcia 2025-10-15 15:30 Wyjątkowa lekcja wychowania fizycznego w Zakopanem 1 2025-10-15 14:32 Po pijaku wjechał do rowu 2 2025-10-15 13:31 39 zatrzymań w 6 tygodni 2025-10-15 13:15 Dowód rejestracyjny zatrzymany za "ryczący" układ wydechowy 1 2025-10-15 12:57 Groźne dachowanie w Rogoźniku 4 2025-10-15 12:30 Problemy z parkowaniem w okolicach uczelni. Studenci niszczą moją działkę 6 2025-10-15 12:00 Pożar samochodu w Makowie Podhalańskim 2025-10-15 11:29 Czechowicz. 20 i 2 w Teatrze Witkacego 2025-10-15 10:30 Młodzi skoczkowie i zawodnicy kombinacji norweskiej wystartują w Orlen Cup Kids 2025-10-15 09:40 Zakopane w czwartek będzie świętować Dzień Edukacji Narodowej 1 2025-10-15 09:22 Potrójne morderstwo pod Starym Sączem. Podejrzany został zatrzymany (AKTUALIZACJA) 2 2025-10-15 09:00 Znów pobieliło w Tatrach
NAJPOPULARNIEJSZE ARTYKUŁY
NAJCZĘŚCIEJ KOMENTOWANE
OSTATNIE KOMENTARZE
2025-10-16 22:37 1. Akurat na części Kościelnej brak jest chodnika, droga wąska, a ponadto furtka z boiska (orlik) wychodzi prosto na ulicę- taki to powód, że uliczka jest ślepa. 2025-10-16 22:34 2. Jeśli chodzi o kontrole NIKu i afery to zapewne umknął Wam wywiad Banasia w "Trójkącie politycznym" TVP info. Dziwnym trafem żaden program informacyjny nie wspomniał o tym jakże treściwym wywiadzie. Tu oryginał: https://youtu.be/MV_Ed5Vv9IA A tu z komentarzem: https://youtu.be/H6__p_9BJT8 2025-10-16 21:49 3. Dzieci coraz mniej, mieszkańcy uciekają z grajdoła bo są "gospodarzami miasta", dobrze że Filipowicz dał im klucze do miasta bo by nie mogli uciec z tego cyrku bez klamek. 2025-10-16 21:48 4. Ulica Kościelna została zablokowana i nie ma przejazdu z ul. Kościeliskiej na ul. Stolarczyka to jest przejaw dziwnej słabości zwanej "blokorsowanie". Problem mają sami mieszkańcy ul. Kościelnej kiedy w sezonie nie mogą wydostać się na ul. Kościeliską ! 2025-10-16 21:45 5. Starostę na taczki i do pola. Jak potrzeba zlikwidować nitkę drogi na estakadzie żeby kolega deweloper miał galerię to od szczała klepnięte. A jak ludzie chcą sobie drogę skrócić czy zaparkować na pustym parkingu w nocy to im furtki zamykają. Wiadomo mieszkańcy z kopertami do starosty nie chodzą tylko z petycjami które wrzuca do kosza. I to są te zdobycze demokracji, psia jucha! 2025-10-16 21:37 6. No nareszcie. Dzieci będą miały dobre warunki do lekcji przez cały rok. A te komentarze, że niby lepiej nic nie robić? 2025-10-16 21:36 7. Szkoły coraz fajniejsze, sale i boiska też - tylko dzieci coraz mniej. 2025-10-16 21:19 8. @mieszkaniec szymon, jak ty potrzebujesz jechać autem na pocztę, to jednak brak możliwości parkingu dla Ciebie to nie jest zła informacja, spacer dobrze Ci zrobi :) 2025-10-16 21:06 9. Skoro mieszkańcy od lat grodzą swoje i nie swoje drogi , tak że trzeba nadkładać drogi i chodzić zadymionymi ulicami zamiast "Gęsimi Szyjkami" to Starostwo wyszło naprzeciw postępowaniu mieszkańców. A zresztą co wolno .... 2025-10-16 21:01 10. pisiorki zgrzytając resztkami pnioków kręcą nosem eee! po co na co eee! ruskie przyjdą eee! oby jak najszybciej :-)
WARUNKI W GÓRACH
POGODA W WYBRANYCH MIASTACH REGIONU
Reklama