2016-01-02 16:24:31

Reklama

BLOG Maciej Krupa

ZAKOPIAŃSKI DOM WARIATÓW

Reklama

Wielokrotnie mówiłem już i pisałem, że lata po drugiej wojnie światowej, są najsłabiej opisanym okresem historii Zakopanego. Paradoksalnie mamy dużo więcej świadectw, wspomnień i relacji dotyczących ostatniej ćwierci dziewiętnastego stulecia czy okresu międzywojennego niż tych z epoki PRL-u. Dlatego cieszą mnie wszelkie prace, relacje i wspomnienia dotyczące tamtych lat ukazujące się drukiem; są one wypełnieniem swoistych białych plam w historii naszego miasteczka. Na początku ubiegłego roku była to książka profesora Jacka Spławińskiego "Gwizdać na Stalina! Zakopane 1949–1953: wspomnienia gimnazjalisty", a ostatnio ukazał się tom opowieści Romualda „Aldka” Romana zatytułowany "Zakopiański dom wariatów".

Nazywam zawarte w tej książce teksty opowieściami, bo taki właśnie mają charakter – swobodnie snutej gawędy opartej o osobiste wspomnienia, pozbawionej pretensji do obiektywności, opowiadanej tak, jak gada się w kręgu przyjaciół i dobrych znajomych. To ogromna zaleta tej książki, która zaczyna się brawurowo – od opowieści o babci autora, Lenie Roman-Dzieduszyckiej, która na wiele była gotowa byle zwrócić na siebie uwagę potencjalnych kandydatów na męża. Przebiegu babcinej intrygi tu nie zdradzimy, żeby nie odbierać przyjemności czytelnikom.

A dalej snuje autor historię rodziny i ich zakopiańskiego domu, stojącego do dziś przy ulicy Tetmajera, noszącego onegdaj tatrzańską nazwę Zawory, zmienioną później na nie mniej tatrzańską Roztokę. W tle rodzinnych wspomnień toczy się życie wczesnego PRL-u, wywłaszczenie rodziny, przejęcie domu na rzecz Funduszu Wczasów Pracowniczych i zepchnięcie byłych właścicieli do kilku klitek w tym samym budynku. Roman opisuje i przypomina jak na ludzkiej krzywdzie i cudzym majątku powstawało wakacyjne imperium FWP, które tylko w Zakopanem dysponowało kilkudziesięcioma domami wczasowymi odebranymi byłym właścicielom lub przejętymi jako mienie po zamordowanych zakopiańskich Żydach.

Autor, który urodził się w 1949 roku, obejmuje swoimi wspomnieniami okres do wyjazdu z kraju, za Wielką Wodę, w roku 1985. Wiele miejsca poświęca swojej niecodziennej i niedzisiejszej rodzinie. Naznaczonej artystycznie, trochę toksycznej, z matką – artystką malarką, ojcem – aktorem, dwiema babkami i licznymi, nie mniej barwnymi krewnymi. Właściwie nic dziwnego, że ich syn zaczął – z sukcesem – pisać. Artystyczne geny czekały w uśpieniu.

Mamy w tej książce panoramę zakopiańskich typów lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych z rozmaitych środowisk, z którymi autor był związany. Pamięć z dziecięcych lat wywołuje ducha Kornela Makuszyńskiego, a z lat późniejszych tajemniczego doktora Grossa, zakopiańskie środowisko wspinaczkowe, ratownicze, przewodnickie i brydżowe. Autor był mocno związany z górami – po ukończeniu leśnictwa pracował w Tatrzańskim Parku Narodowym, był przewodnikiem tatrzańskim, nauczycielem, ratownikiem górskim, członkiem Klubu Wysokogórskiego. Wiele osób występuje na kartach książki pod własnymi nazwiskami, szereg autor ukrył pod dość łatwymi do rozszyfrowania pseudonimami. Podobnie uczynił w swojej książce Jacek Spławiński. Ale nie wszyscy żyjący bohaterowie są zaszyfrowani. Jaki jest więc klucz? Czy minęło jeszcze za mało czasu, żeby pisać otwarcie kim jest Jaś Malaga mieszkający w willi Milusia na stokach Potulicy? Nawet ja to wiem, choć jestem od autora młodszy o pół pokolenia.

Zakopiański dom wariatów czyta się znakomicie. To potoczysta, barwna proza z wyraźnym, autorskim charakterem pisma. To kolejne, cenne uzupełnienie zakopiańskich powojennych dziejów. A ja zachęcony lekturą tego tomu sięgnę chyba po trzy wcześniejsze książki Aldka Romana: Kierunek Filadelfia (2205), Przystanek Idaho (2008) i Ośrodek Zero. Tajemnica Doliny Syrokiej Wody (2014). Pojawił się nam w Zakopanem interesujący autor. W dodatku – o czym świadczy ostatni rozdział książki – nie pozbawiony autoironii. Piszę – w Zakopanem, bo choć mieszka w Ameryce, to mam wrażenie, jakby się stąd nigdy nie wyprowadził.

Romuald „Aldek” Roman, Zakopiański dom wariatów. Wydawnictwo Annapurna, Warszawa, 2015, ss. 256.

Pierwsza wersja tekstu ukazała się w "Tygodniku Podhalańskim" nr 51-52 (1345) z 17 grudnia 2015.

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Radomianka 2016-01-10 11:23:10

Książkę, którą zachwala pan Krupa, przeczytałam z przyjemnością, zaśmiewając się momentami do łez. Polecam wszystkim na poprawę nastroju, a przy okazji można się wiele dowiedzieć. Pozdrawiam takich jak ja - ceprów zakochanych w górach.

Janowski 2016-01-07 14:14:55

Zamiast zajmować się nagonką na Górali , na Polskę posłuchajcie sobie Maxa Kolonko : Auf Wiedersehen Newsweek Polska - Max Kolonko Mówi Jak Jest .. Zrozumiecie czemu to służy , to zacieranie historii ( integracja )

Kinga Kamińska 2016-01-04 12:42:40

Świetnie się czyta. Moim zdaniem najlepsza książka Aldka. Wzrusza, śmieszy i przywołuje wspomnienia. Połknęłam w jedną noc i żałowałam, że się skończyła. Mam nadzieję, że autor pójdzie za ciosem i napisze jeszcze coś w tym duchu, bo właśnie "swobodnie snuta gawęda oparta o własne wspomnienia" wydaje się być dla niego wymarzonym stylem. Lekkie pióro, ciepły humor i bystry zmysł obserwacji dają rewelacyjny efekt.
P.S. Też mnie zaskoczył Jaś Malaga. Na tyle, że zadałam pytanie autorowi. Ale zeznawał dosyć mętnie :))

Janowski 2016-01-04 01:14:42

Macieju Krupa , wygląda na to że moje komentarze nawet nie publikowane przez TP są czytane mimo ze nie ukazują się na stronach – ciekawe .
Zakopiański dom wariatów ?
To nie dom wariatów tylko historia zakopanego w którą nie rozłącznie wpisana jest historia Żydów . W wypadku Goralenvolk niechlubna nie dla Górali jako narodowej zdradzie , lesz dla Żydów , zwłaszcza tych którzy płacili za zamienny wywóz na roboty Górali zamiast nich . Wymiana sztuki za sztukę – dla Niemca było obojętne czy na roboty wyjedzie Żyd , czy Góral . Co do powojennej historii zakopanego , całkowicie się zgadza ( znaleźli się tacy którzy jak Gal Anonim skutecznie fałszowali historię )
Pytam czemu i komu ma służyć nagonka na Górali zwłaszcza na tych którzy nigdy za narodowych zdrajców nie mogą być uznani – a w wielu wypadkach wręcz przeciwnie – należą się im za poświęcenie nagrody a nawet piedestały .
Autorytety mające być podstawą scenariusza filmu o Goralenvolk proszę sobie schować do skrytki ze snami o fałszowaniu historii .
Pozdrawiam

Lach 2016-01-03 15:53:34

Panie Krupa, nie denerwuj Pan proletariatu w nowym roku i oddaj Pan temat o Goralenvolku. Tam było śmiesznie i tam był prawdziwy zakopiański dom wariatów. Proszę mnie to w tej kwili wrócić!

miejscowy turysta 2016-01-02 18:45:48

Kolejna rzecz którą muszę mieć w swojej biblioteczce :)

Reklama

Galerie

Szkolnie i kolędowo

Zaglądamy do Czerwonego Dworu

Jedla z koncertem w Atmie

Żółty żonkil nadzieją dla hospicjum

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Willa Zarębek w Łopusznej poszukuje osoby do pracy w kuchni. Zakres obowiązków: przygotowanie obiadów i pieczenie ciast. Tel. 507 549 659, e-mail: willazarebek@outlook.com
KOMUNIKATY
INFORMACJA: Wójt Gminy Poronin informuje o wywieszeniu na tablicy ogłoszeń w siedzibie Urzędu Gminy Poronin oraz na stronie BIP w dniach od 08.12.2025 r. do 30.12.2025 r. Zarządzenia Nr 78/2025 Wójta Gminy Poronin z dnia 08.12.2025 r. w sprawie: wykazu nieruchomości przeznaczonych do dzierżawy dot. części działki ewid. nr 15105/17 obręb 0502 Nowe Bystre.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWY o powierzchni ok. 50 m2. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272.
PRACA | dam
Szukamy dziennikarza dziennikarki do publikowania treści na Pieknesny.pl Rozwijamy serwis Pieknesny.pl, poświęcony tematyce zdrowego snu, regeneracji i dobrego samopoczucia. Szukamy osoby, która potrafi pisać rzetelnie, lekko i z myślą o czytelniku. https://pieknesny.pl/ magda@pieknesny.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam bez pośredników ATRAKCYJNĄ NIERUCHOMOŚĆ zabudowaną BUDYNKIEM MIESZKALNYM 135 m2, działka 19 ar, widokowa, pełne uzbrojenie. Dojazd i lokalizacja idealne. Okolice Raby Wyżnej/Skawy na Łysej Górze. 510 386 494 do godz. 18-tej.
USŁUGI | budowlane
ELEKTRYK SZUKA ZLECEŃ - 602 317 519.
PRACA | dam
Górska Grupa Inwestycyjna - Firma wynajmująca apartamenty zatrudni KONSERWATORA/PRACOWNIKA TECHNICZNEGO do obsługi apartamentów w Zakopanem i Kościelisku. Oferujemy stabilne zatrudnienie i atrakcyjne wynagrodzenie. Wymagane prawo jazdy i doświadczenie. Osoby zainteresowane prosimy o przesłanie CV na adres a.rysula@gorskagrupa.pl lub telefon 535391391.
PRACA | dam
Produkcja pączków, piekarz Pączkarnia-ZAKOPANE przyjmie do pracy dziewczynę-kobietę z Zakopanego lub okolic,do produkcji pączków. Praca na stałe, zmianowa, w godzinach od 6.oo-18.00. Informacja tylko telefonicznie. 609097999
Tel.: 609097999
SPRZEDAŻ | różne
PIERZE I PUCH Z GĘSI. 536 88 77 35.
USŁUGI | budowlane
WYKAŃCZANIE WNĘTRZ, ZABUDOWY GK, MALOWANIE. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJE PODDASZY, OCIEPLANIE WEŁNĄ MINERALNĄ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Sprzedaż NIERUCHOMOŚCI na Podhalu. Zadzwoń 792 250 793 lub skorzystaj z formularza na www.dobrasprzedaz.pl
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię MIESZKANIE w Nowym Targu. Bezpośrednio od właściciela. Może być do remontu. Pomogę załatwić formalności. Tel. 603 607 360.
PRACA | szukam
PRZERÓBKI - KOŻUCHÓW, FUTER, NA PILOTKI NOWEGO KROJU. NIEDROGO, PROFSJONALNIE. 606989935.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
PRACA | dam
Poszukujemy OSÓB DO OBSŁUGI KLIENTA w biurze Szkoły Narciarskiej na Polanie Szymoszkowej w Zakopanem! Praca sezonowa: grudzień - marzec. ZAKRES OBOWIĄZKÓW. - Obsługa klientów bieżących w biurze szkoły, - Obsługa e-maila i przyjmowanie rezerwacji telefonicznych, - Sprzedaż usług szkoły narciarskiej, - Rozliczanie lekcji oraz współpraca z instruktorami. WYMAGANIA: - Komunikatywność i cierpliwość, - Dobra organizacja pracy i umiejętność samodzielnego działania, - Umiejętność obsługi komputera, - Łatwość w nawiązywaniu kontaktów, - Zdolność do pracy przy kilku zadaniach jednocześnie, - Komunikatywna znajomość języka angielskiego. OFERUJEMY: - Pracę w przyjaznej, sportowej atmosferze, - Możliwość nauki i rozwoju w branży turystyczno-narciarskiej, - Zimowy sezon pełen dobrej energii i górskiego klimatu! OSOBY ZAINTERESOWANE prosimy o przesyłanie aplikacji na e-mail: szkola@szymoszkowa.pl lub kontakt telefoniczny: 734 011 011. CZEKAMY WŁAŚNIE NA CIEBIE!
MOTORYZACJA | sprzedaż
CITROEN JUMPER, r.p. 2013, cen do uzgodnienia - 604 102 804.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW TRANSPORTER, r.p. 2013, cena do uzgodnienia, 604 102 804.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
MOTORYZACJA | inne
PELLET!!! W sprzedaży posiadamy pellet olczyk i barlinek w najlepszej cenie na Podhalu!!!. 607695394 romar.zakopane@wp.pl
Tel.: 607695394
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM MIESZKANIE KRAKÓW - KURDWANÓW - ŚWIETNA LOKALIZACJA. Oferujemy na sprzedaż jasne i przestronne mieszkanie położone w zadbanym budynku na osiedlu Kurdwanów. Powierzchnia 28,12 m kw. Budynek wyposażony jest w trzy windy, w tym jedną towarową. UKŁAD MIESZKANIA: - duży pokój z wnęką (nyżą), - jasna kuchnia z oknem, - duża, oszklona loggia, - piwnica przynależna do mieszkania. Mieszkanie jest słoneczne i ustawne, IDEALNE DLA SINGLA, PARY lub JAKO INWESTYCJA POD WYNAJEM. Lokalizacja zapewnia szybki dojazd do centrum oraz dostęp do pełnej infrastruktury - sklepy, przystanki komunikacji miejskiej, szkoły i tereny zielone w zasięgu kilku minut spacerem. SPRZEDAŻ BEZ POŚREDNIKÓW. Cena 450 tys zł - do negocjacji. Kontakt: 604 08 16 43
PRACA | dam
PAPI SERVICE SP. Z O.O. ZATRUDNI KIEROWCÓW. WYMAGANE KAT. C+E ORAZ UPRAWNIENIA ADR. MOŻLIWE PRZESZKOLENIE ADR/TDT Z ZAKRESU PRZEWOZU PALIW PŁYNNYCH . TEL.602290555
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: PIZZERÓW, BARMANKI, BUFETOWE, POMOCE KUCHENNE, OSOBY NA ZMYWAK, OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788 63 36 33
WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.