Perełki i koszmary. O architekturze Podhala dawniej i dziś w Szczudlikówce (WIDEO)

To już kolejny wykład w Szczudlikówce w Harklowej. A lepszego miejsca do prelekcji o architekturze Podhala nie można było sobie wymarzyć. Prof. Andrzej Szczudlik kupił bowiem i uratował w ten sposób willę Snopków w Zakopanem przy ul. Za Strugiem, która miała już status materiału rozbiórkowego. Przeniósł budynek w Gorce do Harklowej dając mu drugie życie. Zadbał o każdy szczegół. Piękny drewniany dom w urokliwej scenerii gorczańskiej jest dzisiaj prawdziwą perłą, przykładem stylu zakopiańskiego II. Budynek został wybudowany w 1923 r., dokładnie 100 lat temu.

W takiej właśnie scenerii w sobotę Jan Karpiel Bułecka opowiadał o "Architekturze Podhala - dawniej i dziś". Zaczynając od szałasu i jednoizbowej chaty, pokazywał, jak budownictwo to się zmieniało i rozwijało. Kiedy zaczęli na Podhale przyjeżdżać letnicy, najpierw górale odstępowali im białą izbę w swoich dwuizbowych chatach. Potem budynki zaczęły się rozrastać. Pierwsze drewniane wille letniskowe powstawały pod Giewontem pod koniec XIX w. Pensjonaty z początku wzorowane były na bawarskich willach, można też doszukać się w niektórych wpływów ruskich czy szwajcarskich.

Dopiero Stanisław Witkiewicz, który stworzył styl zakopiański, przekonał górali do korzystania z rodzimych wpływów. I ten styl rozwijał się i zmieniał. Przykładem stylu zakopiańskiego II jest właśnie Szczudlikówka.

Jan Karpiel Bułecka opowiadał też o wielkich kubaturach, świetnie wkomponowanych w krajobraz. O powojennej modzie na domy weekendowe nawiązujące do szałasów. I o projektach współczesnego architekta Sebastiana Pitonia, zafascynowanego Gaudim.

Na koniec pokazał istne koszmarki. Pnące się w górę kilkupiętrowe budynki, ze sztandarowym gigantycznym budynkiem, który stanął na Olczy kilkanaście lat temu. - Widać go z kosmosu - żartował zakopiański architekt. Remiza wybudowana w Gliczarowie, olbrzymie budynki, z upchanymi pokojami dla turystów w Białce Tatrzańskiej. Mówił o niepasujących do podhalańskich domów czerwonych dachach czy elewacjach z rażącymi kolorami nie pasującymi do krajobrazu.

O stylu zakopiańskim na tle innych stylów epoki mówił z kolei dr hab. Zbigniew Moździerz.  Korzeni upatrywał m. in. w modzie na malowniczy styl wiejski, która pojawiła się w Anglii już w II połowie XVIII w. a z czasem przeniosła także do Francji i innych europejskich krajów. Nie bez wpływu na Witkiewicza były style narodowe, które wcześniej pojawiły się w Niemczech (neogotyk) czy Rosji (styl rusko-bizantyjski). Moździerz mówił też o początkach badań nad podhalańską kulturą i sztuką ludową w latach 30. XIX w.

Jan Karpiel Bułecka przyniósł dla gospodarza "laurkę". Wierszowaną historię Szczudlikówki z własnym rysunkiem.