[447] Wraca sprawa restytucji mienia ofiar Holocaustu. Senatorowie USA wezwali Pompeo do działań ws. Polski.

Siedemdziesiąt cztery lata po zakończeniu drugiej wojny światowej, w imieniu ocalonych z Holokaustu pewne grupy społeczne domagają się wypłaty zadośćuczynienia za starty poniesione podczas wojny. Dlatego w marcu 2018 r. 59 senatorów USA wystosowało pismo do premiera Polski, wzywając do przyjęcia ustawodawstwa, które dopełniałoby Deklarację terezińską, poprzez stworzenie procesu dochodzenia roszczeń prowadzonego w sposób "sprawiedliwy, kompleksowy i niedyskryminacyjny".

W nowymliście senatorowie apelują do Pompeo o działania zmierzające do wypłacenia odszkodowań lub zwrotu nieruchomości „które zostały bezprawnie przejęte przez nazistów, a następnie znacjonalizowane przez komunistów”.

Fragmenty listu senatorów USA:

„W lutym br. w Warszawie z radością przyjęliśmy pańskie publiczne oświadczenie wzywające Polskę do podjęcia odpowiednich kroków w celu restytucji mienia prywatnego należącego do ofiar Holokaustu, ich rodzin i innych, którym został on skonfiskowany w czasach komunizmu. Odpowiedź premiera Morawieckiego na pańskie uwagi, w której premier powiedział, że Polska rozwiązała już ten problem, bardzo nas zasmuciła. Jak pan wie, problem ten nie został rozwiązany i nie zniknie” – napisali w dalszej części listu senatorzy.

Jak uznali amerykańscy politycy, właśnie „Teraz nadszedł czas, gdy ostatni ocaleni z Holokaustu wciąż żyją, by poprzeć nasze słowa sensownym działaniem. Zachęcamy do podejmowania śmiałych inicjatyw, które pomogą Polsce w rozwiązaniu tego problemu tak szybko, jak to możliwe”.

Ustawa JUST

W ubiegłym roku prezydent USA Donald Trump podpisał ustawę o sprawiedliwości dla ofiar, którym nie zadośćuczyniono (JUST), dotyczącą restytucji mienia ofiar Holokaustu. W grudniu 2017 roku ustawę zarejestrowano w dzienniku ustaw jako S.447 i została jednomyślnie przyjęta przez izbę wyższą amerykańskiego Kongresu, a następnie przez Izbę Reprezentantów.

Zgodnie z ustawą sekratarz stanu USA ma obowiązek przedstawienia w corocznym raporcie o przestrzeganiu praw człowieka w poszczególnych państwach albo raporcie o wolności religijnej na świecie sprawozdania nt. realizacji ustaleń dotyczących restytucji dzieł sztuki oraz prywatnego i komunalnego mienia przejętego siłą, skradzionego lub oddanego pod presją w czasie Holokaustu. Ustalenia przyjęto w 2009 roku w ramach tzw. Deklaracji Terezińskiej.

Organizacje żydowskie z USA stoją na stanowisku, że mają prawo do mienia lub finansowej rekompensaty za mienie należące niegdyś do obywateli II RP żydowskiego pochodzenia, którzy zginęli w czasie wojny i nie pozostawili prawnych spadkobierców. Nie oznacza to bynajmniej, że Polska nie ma żadnych zobowiązań względem samych ofiar Holocaustu, czy innych państw.

Władze Polski początkowo bagatelizowały znaczenie ustawy 447, a niektórzy jej przedstawiciele usiłowali ukazywać informowanie o niej jako „rosyjską propagandę”. Działania władz USA wywołują sprzeciw w Polsce oraz wśród Polaków. Czy polskiemu rządowi wystarczy odwagi i determinacji, aby nie ulec presji ze strony coraz bardziej nachalnych szantażystów? Wątpię. 

Andrzej Skupień

KONFEDERACJA