2021-10-27 10:00:00

Reklama

Zbliża się listopad

Symboliczne cmentarze w Tatrach

Reklama

Pomysł utworzenia pierwszego takiego cmentarza w Tatrach powstał już w latach 30. ubiegłego wieku, ale oficjalne otwarcie i poświęcenie symbolicznego cmentarza ofiar Tatr pod Osterwą nastąpiło dopiero w sierpniu 1940 roku. Obecnie w Tatrach są już cztery takie miejsca: pod Osterwą, w Dolinie Żarskiej, na Zwierówce i na Wiktorówkach.

Tragedie górskie zdarzały się odkąd człowiek wkroczył w Tatry. Już w 1596 roku w Zadnich Koperszadach zginęli w czasie potyczki żandarmów z pasterzami dwaj mieszkańcy Spiskiej Białej - Tobiasz Schlosser i Blasius Schuster. W Tatry przychodzili na letni wypas z owcami i bydłem nie tylko pasterze, ale również poszukiwacze skarbów i złota, górnicy, hutnicy, myśliwi i nie wszyscy z nich wracali. Potem w góry te wkroczyli badacze - botanicy, geolodzy i wreszcie turyści oraz samodzielni taternicy. Od XIX wieku tragedie górskie były coraz częstsze. Tatry jak magnes przyciągały ludzi pasjonujących się górami. Dla wielu z nich stały się miejscem końca ziemskiej wędrówki. Na miejscach tragedii zaczęły się pojawiać tablice upamiętniające ofiary Tatr, zatem powstał pomysł, by je zgromadzić w jednym miejscu, w którym umieszczane będą potem kolejne tablice.

W limbowym gaju pod Osterwą

Autorem tego pomysłu był na początku lat 30. ubiegłego wieku Otokar štáfl, artysta malarz z Pragi. Początkowo lokalizacja symbolicznego cmentarza był planowa w Szczyrbskim Jeziorze w okolicy Dryganta, a Alojz Lutonsky proponował, by założyć go na stokach Skrajnej Baszty od strony Doliny Mięguszowieckiej. Ostatecznie zdecydowano się na jego lokalizację w 1934 roku w limbowym gaju, wśród głazów granitowych pod zachodnią ścianą Osterwy. Miejsce to wybrała Genia Vyskočilová, literatka z Pragi, przyjaciółka štáfla, która często odwiedzała Szczyrbskie Jezioro. Była gorącą propagatorką utworzenia symbolicznego cmentarza i pomagała w jego utworzeniu. Powiedziała: „To będzie miejsce martwym na pamiątkę, a żywym ku przestrodze”. W tym samym jeszcze roku u Jozefa Fekiača - šumnego z Detvy zamówiono dwa duże krzyże, a w następnych latach kolejne. Stanęła też skromna kapliczka gontem kryta według projektu Roberta Vosyka z Popradu. Już

1 listopada 1936 roku przewodnicy górscy spotkali się w tym miejscu, chociaż cmentarz nie był jeszcze dokończony i złożyli wieniec w kaplicy, upamiętniając tych, co zginęli w Tatrach i tak było w latach następnych. Za oficjalną datę otwarcia cmentarza przyjmuje się 11 sierpnia 1940 roku. Wtedy to prezydent Republiki Słowackiej ks. Jozef Tiso odprawił Mszę świętą i poświęcił to miejsce. W uroczystościach tych uczestniczyli ministrowie, parlamentarzyści, przedstawiciele władz lokalnych a także ks. biskup Ján Vojtaššák. Wtedy było już na tym cmentarzu 60 krzyży detvianskych i duży krzyż dębowy a pod nim wyrzeźbione w skale godło państwa i napis: „Znanym i nieznanym ofiarom Tatr Wysokich”. Koło kapliczki było małe alpinarium, urządzone przez Vyskočilovom, a w kaplicy mały ołtarz z limbowego drewna i obraz autorstwa Otokara štáfla - znoszenie z gór rannego taternika. Pomysłodawca tego cmentarza zginął potem wraz ze swą żoną Vlastom, w lutym 1945 roku w Pradze, w czasie bombardowania.

Obecnie na tym cmentarzu jest 319 tablic upamiętniających 456 osób, będących nie tylko ofiarami Tatr, ale również innych gór. W tym roku przybyło 7 nowych, a jedną wymieniono. Uroczystości odbywają się co roku, w ostatnią sobotę października o godz. 11. Odczytywane są nazwiska osób, które w ciągu ostatniego roku zginęły w słowackich Tatrach Wysokich i Bielskich oraz w Tatrach Polskich. Uczestniczą w nich również delegacje przewodników tatrzańskich, ratowników TOPR oraz muzyka góralska. W tym roku listę ofiar Tatr Polskich, na której znalazło się 20 osób, odczytał niżej podpisany.

Pięknie pod Przysłopem

Ratownicy HS z Liptowa nosili się od dawna z pomysłem utworzenia symbolicznego cmentarza na terenie Tatr Zachodnich. Już w 1987 roku, kiedy w tej części Tatr doszło do większej liczby wypadków, wystąpili do władz z wnioskiem o założenie cmentarza, ale wówczas nie otrzymali zgody. Kiedy 18 marca 1995 roku w lawinie śnieżnej zginął czeski minister Jozef Vavrouška i jego córka Petra, pomysł udało się szybko zrealizować. Projekt wykonał architekt Milan Marenčák, a pracami wykonywanymi przez ratowników HS kierował ich naczelnik Ján Dzuroška. Miejsce wybrano na niewielkiej polance powyżej Żarskiej Chaty, które nazywa się Krasno pod Prislopem. Prace nad przygotowaniem terenu rozpoczęto latem 1995 roku, a przed uroczystym otwarciem cmentarza postawiono w górnej jego części, na granicy lasu, 5,5 metrowy krzyż drewniany. Uroczystość otwarcia odbyła się 22 października 1995 roku. Było to nabożeństwo ekumeniczne z udziałem duchownych katolickich i ewangelickich, uświetnione przez chór ze Smreczan, w którym uczestniczyło około pół tysiąca osób. Na dużym głazie znajduje się tablica z nazwiskami 70 osób, które zginęły w słowackich Tatrach Zachodnich od 1911 roku, czyli od tragicznego wypadku taterników z Zabrza na północnej ścianie Rohacza Ostrego - Karola Jenne i Ludwika Koziczynskiego. Na mniejszych kamieniach umieszczono 12 tabliczek. W następnym roku ustawiono obok krzyża drewnianą dzwonnicę.

23 marca 2009 roku zeszła spod Jałowieckiego Przysłopu potężna lawina śnieżna, największa w historii stuletniej, która wyłamała drzewa z lewej strony cmentarza i częściowo go uszkodziła. Grubość śniegu w zwałach lawiny sięgała miejscami do 20 metrów. Obecnie upamiętnionych jest na symbolicznym cmentarzu w Dolinie Żarskiej ponad 120 osób. Jest też kamień z tabliczkami zmarłych ratowników HS Tatr Zachodnich. Ten niewielki teren ogrodzony jest stylowym płotem, są również drewniane rzeźby a na „cintorin” wchodzi się przez bramę. Coroczne uroczystości o charakterze ekumenicznym, przeważnie na przemian, które odprawiają ksiądz katolicki lub pastor, odbywają się zwykle w przedostatnią sobotę października o godz. 11. Uczestniczą w niej również ratownicy z Rohaczów i TOPR oraz kapela góralska Tomasza Gąsienicy Mracielnika, ratownika TOPR, który w tym roku odczytał listę ofiar w polskich Tatrach Zachodnich.

Z widokiem na Rohacze

Większość wypadków śmiertelnych w słowackich Tatrach Zachodnich miała miejsce po ich północnej stronie w Rohaczach. Ján Jurina, były wieloletni naczelnik HS w Tatrach Zachodnich na Zwierówce, już od dawna myślał o utworzeniu miejsca wspomnień o zmarłych, w tej części Tatr. Plan ten udało się zrealizować przed dwoma laty. 8 listopada 2009 roku na polance powyżej parkingu, przy schronisku na Zwierówce, powstało „pietne miesto” nieduży symboliczny cmentarz. Postawiono kapliczkę, ułożono chodniki wiodące do niej przez dwie bramy. Na jednej z nich wypisano na tablicy nazwiska 88 osób, które zginęły w Rohaczach. Wśród nich jest m.in. 23 Słowaków, 18 Polaków, 9 Czechów i 7 Niemców. Największa tragedia wydarzyła się w tym rejonie w Sylwestra 2005 roku, kiedy to w lawinie w Spaleńskim Żlebie zginęło siedmioro Czechów. Na tablicy zostało też upamiętnionych 20 partyzantów, którzy zginęli w czasie II wojny światowej, a pochowani zostali jako bezimienni na cmentarzyku u wylotu Doliny Łatanej. Na polance jest głaz z tabliczkami zmarłych ratowników HS z Rohaczy oraz duży kamień przy którym w niedzielę celebrował Mszę św. bp František Rabek, ordynariusz sił zbrojnych Republiki Słowackiej. Poinformował on zgromadzonych, że na jego wniosek Watykan wyraził zgodę by bł. Jan Paweł II został patronem HS na Słowacji.

Spotkanie, na którym wspominane są ofiary tej części Tatr, również z udziałem ratowników TOPR, muzyki góralskiej i przewodników tatrzańskich organizowane jest w ostatnią niedzielę października również o godz. 11. W tym roku odbyło się po raz trzeci.

Wiktorówki

Któż nie zna miejsca w Tatrach o tej nazwie, gdzie w lesie poniżej Rusinowej Polany znajduje się piękna drewniana kaplica Matki Boskiej Jaworzyńskiej - Królowej Tatr. Jest ona pod opieką księży dominikanów. Wieloletnim gazdą tego miejsca był ks. Józef Węgrzyniak - O. Leonard, będący również ratownikiem TOPR, a obecnie jest nim O. Marcin Dąbkowicz. Przy kaplicy jest kamienny murek oporowy z tablicami, który jest zaczątkiem jeszcze jednego symbolicznego cmentarza w Tatrach. Ma on jednak nieco inny charakter. Upamiętnieni są tu przede wszystkim ludzie gór, w tym wielu o znanych nazwiskach, którzy zmarli śmiercią naturalną, ale ich życie związane było z Tatrami. Pierwsza tablica umieszczona na tym murze był była poświęcona 15 sierpnia 1986 roku a upamiętnia ona Anielę Kobylarczyk z Nowobilskich, „babkę” z Rusinowej Polany. Kiedy w 1993 roku umieszczono tam tabliczkę poświęconą Władkowi Klamerusowi, zakopiańskiemu artyście i miłośnikowi Tatr, to była dopiero trzecią. Obecnie jest już ponad 30 tablic upamiętniających taterników, alpinistów, ratowników, przewodników tatrzańskich. W ostatnim okresie poświęcone zostały trzy: Kuby Stawowego, ratownika TOPR, który zginął w marcu na Długim Giewoncie, Andrzeja Zawady, himalaisty, inicjatora wypraw zimowych w góry najwyższe i Tadeusza Augustyniaka, pilota i ratownika TOPR, prekursora ratownictwa śmigłowcowego w Tatrach. Tę ostatnią poświęcono 28 października. Miejsce to dotychczas nie ma statutu symbolicznego cmentarza ludzi gór, ale faktycznie już od pewnego czasu takim jest i dla nas pozostanie.

Apoloniusz Rajwa

Tygodnik Podhalański 44/2011

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

gv 2021-10-27 12:06:23

A zdawać by się mogło że Cintorin tak piękne miejsce jest poświęcony. Ale jeśli poświęcił to miejsce Tiso kumpel Hitlera, to chyba Kościół nie akceptuje takich ludzi w swoich szeregach i ich poświęcenia nie są wiążące?

Reklama

Galerie

Rzeźby Berbeki i obrazy Zaborowskiego w Witkacym

Szkolnie i kolędowo

Zaglądamy do Czerwonego Dworu

Jedla z koncertem w Atmie

Żółty żonkil nadzieją dla hospicjum

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM MIESZKANIE KRAKÓW - KURDWANÓW - ŚWIETNA LOKALIZACJA. Oferujemy na sprzedaż jasne i przestronne mieszkanie położone w zadbanym budynku na osiedlu Kurdwanów. Powierzchnia 28,12 m kw. Budynek wyposażony jest w trzy windy, w tym jedną towarową. UKŁAD MIESZKANIA: - duży pokój z wnęką (nyżą), - jasna kuchnia z oknem, - duża, oszklona loggia, - piwnica przynależna do mieszkania. Mieszkanie jest słoneczne i ustawne, IDEALNE DLA SINGLA, PARY lub JAKO INWESTYCJA POD WYNAJEM. Lokalizacja zapewnia szybki dojazd do centrum oraz dostęp do pełnej infrastruktury - sklepy, przystanki komunikacji miejskiej, szkoły i tereny zielone w zasięgu kilku minut spacerem. SPRZEDAŻ BEZ POŚREDNIKÓW. Cena 450 tys zł - do negocjacji. Kontakt: 604 08 16 43
SPRZEDAŻ | zwierzęta
OWCZARKI PODHALAŃSKIE - szczenięta - 506 368 311.
USŁUGI | budowlane
"Tedy" Usługi budowlane: sprzedaż domów w stanie deweloperskim, budowa domów murowanych i drewnianych, wszelkie pokrycia dachowe, ocieplenia/termomodernizacja domów/budynków, sprzedaż materiałów budowlanych, nadzory budowlane, usługi transportowe. 608 729 122, +49 15 205 734 746, mail: tedy32@o2.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOMY po 100 m2 - Klikuszowa, koło Centrum Narciarstwa. 608 729 122.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, STANY SUROWE OTWARTE, DACHY, ELEWACJE. 608729122.
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI KELNERA/-KĘ, POMOC KELNERSKĄ. PRACA STAŁA + świadczenia. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
Restauracja w Zakopanem zatrudni POMOC KUCHENNĄ na sezon letni. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
PRACA W RESTAURACJI W ZAKOPANEM DLA UCZNIÓW, STUDENTÓW na umowę zlecenie. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI OSOBĘ NA STANOWISKO: ZMYWAK/OBIERAK. Praca stała lub sezonowa. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
ZATRUDNIĘ POMOC KUCHENNĄ - Zakopane Jaszczurówka/Chłabówka - 601 50 44 86
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. OBRÓBKI BLACHARSKIE (balkony, tarasy, podbitki). 796 544 016.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJE PODDASZY, OCIEPLANIE WEŁNĄ MINERALNĄ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
WYKAŃCZANIE WNĘTRZ, ZABUDOWY GK, MALOWANIE. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWY o powierzchni ok. 50 m2. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272.
USŁUGI | budowlane
ELEKTRYK SZUKA ZLECEŃ - 602 317 519.
SPRZEDAŻ | różne
PIERZE I PUCH Z GĘSI. 536 88 77 35.
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Sprzedaż NIERUCHOMOŚCI na Podhalu. Zadzwoń 792 250 793 lub skorzystaj z formularza na www.dobrasprzedaz.pl
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię MIESZKANIE w Nowym Targu. Bezpośrednio od właściciela. Może być do remontu. Pomogę załatwić formalności. Tel. 603 607 360.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
MOTORYZACJA | sprzedaż
CITROEN JUMPER, r.p. 2013, cen do uzgodnienia - 604 102 804.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW TRANSPORTER, r.p. 2013, cena do uzgodnienia, 604 102 804.
PRACA | dam
PAPI SERVICE SP. Z O.O. ZATRUDNI KIEROWCÓW. WYMAGANE KAT. C+E ORAZ UPRAWNIENIA ADR. MOŻLIWE PRZESZKOLENIE ADR/TDT Z ZAKRESU PRZEWOZU PALIW PŁYNNYCH . TEL.602290555
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.