Staszka Hymn Solidarności (WIDEO)

Gdy żona Staszka Kaleciaka po praz pierwszy czekała w poczekalni więzienia w Załężu na widzenie, do jej uszu dochodziło walenie dziesiątków blaszanych misek w kraty. Słyszała chóralne pieśni patriotyczne i religijne z setek gardeł. Oni tam, na górze, w celach wiedzieli, że ktoś przyszedł na widzenie. Nie wiedzieli, do kogo. I nie przypuszczali, że po kilku godzinach czekania wyjedzie z niczym. W Boże Narodzenie 1981 roku prawdopodobnie góralskiego Hymnu Solidarności jeszcze nie było. Staszek Kaleciak napisze go później, by jeszcze bardziej irytował pilnujących go milicjantów i esbeków. Może za to właśnie Staszek, szczupły, drobny góral z Bielanki, siedział najdłużej z górali w pace? Choć zachowane papiery pokazują, że i bez tego krnąbrny był i na współpracę żadną iść nie chciał. Odmawiał jakichkolwiek rozmów z esbekami. Nie podpisał żadnego papieru. Zwolnili go dopiero razem z Ryszardem Postawką z Krościenka w listopadzie 1982. Prawie rok od internowania.

Staszek Kaleciak nie żyje od 9 lat. Zmarł na raka w nowotarskim szpitalu. Miał 56 lat. Pewnie opozycyjna przeszłość, internowanie, wyrzucenie z pracy też miały swój udział w przedwczesnej śmierci. A i w nowej Polsce też jakoś nie umiał się znaleźć. Wójt Raby Wyżnej pierwszej kadencji, sekretarz gminy i radny powiatowy. A zawodowo palacz. Mimo dyplomu inżyniera Wyższej Szkoły Inżynierskiej robił dodatkowy kurs, by móc palić w szkolnej kotłowni. Jednak notatka w Encyklopedii Solidarności pod hasłem Stanisław Kaleciak umieszcza przede wszystkim jego życiorys z czasów opozycyjnych. Od 1973 roku pracuje w Nowotarskich Zakładach Przemysłu Skórzanego „Podhale”. Jest konstruktorem na wydziale rozwoju. Choć 3 lata później jest już zastępcą kierownika, to za odmowę wstąpienia do PZPR zostaje zdegradowany. We wrześniu 1980 roku współtworzy w zakładzie struktury Solidarności. 13 grudnia internowany - trafia do Załęża, a potem Nowego Łupkowa i Uherców. Pani Zofia wyciąga domowe archiwum. Kilka teczek z IPN, jakieś zdjęcia z Załęża, listy do żony i te od dzieci do niego. - Wszystkie takie bezpłciowe były. Bo jak tu pisać, jak się ma świadomość, że list zostanie ocenzurowany? - tłumaczy Zofia Kaleciak. „Kochany tato, mam kłopoty z rowerem, nie mogę napompować. Mama mi kupiła nową łamigłówkę na początku marca. Mi w szkole idzie dobrze. Mama kupi mi sweter. Dorocie też, ale ona jak zawsze wybrzydza. Dorota nam umierała, miała 39 st. gorączki. Wciąż wspominała o bańkach. A ja miałem 2 razy stawiane bańki. U mnie będzie już miesiąc tej choroby. Od wujka Władka mam narty, tamte dałem Pawłowi. Pisze Mirek” Co czuł twardy facet za kratami, czytając list od 7-letniego syna?

Pani Zofia przyznaje, że choć wiedziała o działalności związkowej męża, sama w nią się nie angażowała. Może to i lepiej, bo podczas przesłuchań, gdy esbecy dopytywali się o szczegóły, nazwiska, kontakty - mogła powiedzieć jedynie: „nie wiem”. Zresztą na opozycję zwyczajnie nie miała czasu - wystarczyło, że męża nie było całymi dniami w domu, a przecież pracowała jako nauczycielka w szkole i wychowywała wówczas dwójkę dzieci - oprócz Mirka także 3 lata od niego starszą Dorotę. O stanie wojennym dowiedzieli się dopiero o dziesiątej od sąsiada. Dwie godziny później potwierdzenie mieli oficjalne - z ust milicjanta, który na mocy dekretu Jaruzelskiego przyszedł po Staszka. Wtedy Kaleciakowie mieszkali w szkole. Milicjant okazał się uczniem pani Zofii i po zapowiedzeniu po kogo przyszedł, wrócił na boisko i czekał w nysce na aresztanta. - Staszek ociągał się, pakował potrzebne rzeczy powoli, w pewnym momencie nawet sama zaczęłam go ponaglać - wspomina żona. Potem radiowóz pojechał do Raby Wyżnej, skąd zabrali też przyjaciela Staszka. Na komisariacie w Nowym Targu esbecy kazali podpisywać lojalki wobec władzy. Staszek nie podpisał, więc został za kratkami. Przyjaciela pani Zofia spotkała, gdy wychodził z komendy. Nigdy nie mieli do niego o to żalu. Też miał małe dzieci. O tym, że Staszek Kaleciak został gdzieś wywieziony, jego żona dowiedziała się tydzień później z listu, jaki potajemnie przyniosła mama milicjanta, który go zatrzymywał. Sam też ryzykował, podając taką informację swej byłej nauczycielce. Po niedzieli poszła do Rabki, do siedziby Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, by po kilku godzinach czekania w kolejce od 3 panów w mundurach usłyszeć, jakiego to w domu wywrotowca miała. - Powiedzieli jeszcze, by nie słuchać radia Wolna Europa, bo oni nie siedzą otoczeni drutem kolczastym na mrozie, tylko mają warunki jak na wczasach - dodaje. Kilka dni po internowaniu do drzwi zapukała kobieta z Nowego Targu mówiąc, że jest z komitetu organizującego pomoc rodzinom internowanych. Nie znała jej, ale uwierzyła. To dzięki nim razem z kilkoma innymi żonami internowanych wyjechała w Boże Narodzenie do Załęża. Nie wpuścili ich. Jedyne, co słyszały, to śpiew swoich mężów dochodzący od strony więziennych pawilonów. - To wszystko zrobiło na nas straszne wrażenie - wspomina. Miesiąc później, jakoś pod koniec stycznia, mogła zobaczyć się z mężem. Dzieciaki ojca zobaczyły dopiero w marcu, gdy udało się je zabrać ze sobą. We wsi ludzie dawali Kaleciakom odczuć więź solidarności. Ktoś przyniósł kartki na papierosy dla Staszka, starsza pani podrzuciła paczkę gruzińskiej herbaty. Nawet kierownik szkoły na święta przyniósł jajka, by im nie zabrakło. Cały czas pomagali ludzie z komitetu Solidarności. Odmówili tylko raz, gdy do szkoły przyszły paczki z PCK. - Nie chciałam nic od władzy. Mimo że namawiali, dzieci nie wzięły żadnej rzeczy! - podkreśla Zofia Kaleciak.

Gdy Staszek wrócił do domu, okazało się, że już nie pracuje w NZPS-ie. Odwołał się do sądu pracy, a ten przyznał mu rację, ale zakład pracy zaproponował jeszcze gorsze warunki zatrudnienia. Gdy Kaleciakom urodziło się kolejne dziecko, nie było wyjścia - to Staszek poszedł na 3-letni urlop wychowawczy. Jak przystało na dom wywrotowca, nieraz przychodzili smutni panowie z SB zrobić rewizję. Poza kilkoma nieistotnymi ulotkami nie znajdowali nic. Jeszcze gdy siedział w Załężu, całą bibułę wywiózł do babci na swym rowerku 7-letni Mirek. Nie na darmo ojciec napisał mu z więzienia, że upoważnia go do pełnienia roli głowy rodziny. Potem rodzice znaleźli dobrą skrytkę na niewygodne papiery. - Przychodzili o różnych porach - raz o 6. rano, to w samo południe - wspomina pani Zofia. - Szukali wszędzie - w mieszkaniu, piwnicy. Nawet piec rozkręcili. Przeszukali też moją klasę w szkole. Poza drobiazgami, które specjalnie zostawiliśmy, żeby nie wzbudzać podejrzeń - nie znaleźli nic. A wszystkie papiery były w łóżeczku, pod materacykiem Karolinki. Tylko tam nie zajrzeli. Potem Staszka jeszcze raz zamknęli - tym razem na 48 godzin. Proponowali mu też wyjazd na Zachód - oczywiście bez możliwości powrotu. Też się nie zgodził. Wolał siedzieć w Bielance i  pracować w gospodarstwie rolnym, a potem w stolarni. Mimo że był współautorem kilku patentów, projektów racjonalizatorskich i wzorów użytkowych, do kombinatu już nigdy nie wrócił.

Choćbyś Wojtuś sto dekretów wyrychtowoł

choćbyś syćkich śwarnych chłopców internowoł,

Solidarność nie zginie w góralskiej dziedzinie

nie ty bedzies nam górolom harnasiowoł

Giewontowe obudzone wstajom wojska

Na chorongwiach Paniynecka Cynstochowsko

Poruseństwa wiater duje juz od Tater

Ślebodno sie z niewole budzi Polska.

Z ziemi włoskiej wróć do Polski nas hetmanie

Dobrom radom daj Ojcyźnie zratowanie

Za twoim przewodem ziści nom ślebode

zgodne Pani Jasnogórskiej królowanie.

Zofia Kaleciak kolejny raz przegląda papiery. Oryginału nie ma. Spośród licznych wersji góralskiego hymnu Solidarności, które pojawiały się w nielegalnym obiegu, wybiera tę najbardziej prawdopodobną, bo napisaną w miarę poprawną gwarą. Bo Staszek, góral z krwi i kości, nie zrobiłby błędu.