100 lat stacji meteorologicznej w Zakopanem

Pierwsze sporadyczne obserwacje i pomiary niektórych elementów meteorologicznych na terenie Tatr sięgają końca XVIII wieku, a pierwszą stację meteorologiczną w Zakopanem założyła Sekcja Meteorologiczna Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności w 1867 roku. Funkcjonowała ona tylko 3 miesiące letnie, a obserwacje prowadził Eugeniusz Janota. Później zakładano w różnych miejscach Zakopanego i okolicy punkty obserwacyjne, jednak wartość wykonywanych spostrzeżeń, ze względu na krótkie serie, różnorodne przyrządy i częste przerwy, była problematyczna.

Na konieczność założenia stałej stacji meteorologicznej w Zakopanem zwrócił uwagę Ignacy Baranowski w 1898 roku, na Walnym Zgromadzeniu Towarzystwa Tatrzańskiego. Stacja powstała jednak dopiero po kilkunastu latach za sprawą Sekcji Przyrodniczej TT. Rozpoczęła działalność 1 lipca 1911 roku. Ogródek meteorologiczny został  zlokalizowany na łące w pobliżu Dworca Tatrzańskiego, a obserwacje wykonywali w tym pierwszym okresie Alfred Lityński i Borys Wigilew - pierwszy kierownik tej stacji, a czasem również Jan Szpakowski i Konstanty Stecki senior. Od roku 1922 aż do 1963 kierownikiem Stacji Meteorologicznej w Zakopanem był Józef Fedorowicz, niezwykle barwna, legendowa postać Zakopanego.

On też przekształcił stację w placówkę naukowo-badawczą, rozszerzając zakres pomiarów i obserwacji. Za jego wielkie zasługi w tej dziedzinie Rada Naukowa IMGW w 2003 roku nadała Stacji Hydrologiczno-Meteorologicznej w Zakopanem imię Józefa Fedorowicza. Od 1967 roku mieści się ona w budynku Zakładu Hydrologii i Meteorologii Tatr na górnej Równi Krupowej. Po Józefie Fedorowiczu kierownikiem stacji była przez 16 lat Anna Olszewska, potem przez 6 lat Zofia Socha. Od 1986 roku kieruje nią Michał  Furmanek, dla którego jest to również prywatny jubileusz - 25 lat pracy na tym stanowisku. Najdłużej na stacji, bo aż 46 lat, pracuje w charakterze obserwatora Stanisław Zając, który pamięta jeszcze czasy, kiedy znajdowała się ona na Wilczniku.

W sali konferencyjnej hotelu Grand Nosalowy Dwór spotkali się na uroczystościach jubileuszowych obecni i byli pracownicy stacji z dyrekcją Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego, a także zaproszeni goście. Zebranych powitał Jan Sadoń, dyrektor Oddziału Krakowskiego IMGW, a otwarcia uroczystej sesji dokonał dyrektor naczelny IMGW Mieczysław Ostojski, który ostatnio piastuje również funkcję wiceprezydenta Światowej Unii Meteorologicznej. Stuletnie dzieje stacji meteorologicznej przedstawił Maciej Karzyński, a o właściwościach klimatu Zakopanego mówiła Danuta Limanówka. Medale pamiątkowe \"100-lecia Stacji Hydrologiczno-Meteorologicznej w Zakopanem\" wręczał zaproszonym gościom, dyrektorom oddziałów oraz obecnym pracownikom stacji i tym, którzy kiedyś niej pracowali, Mieczysław Ostojski. Wśród wyróżnionych była Anna Olszewska, która na stacji pracowała w latach 1956-1979, w tym kilkanaście lat na stanowisku kierowniczym.

Stuletni cykl obserwacji pozwala na sprecyzowanie wniosków dotyczących charakterystyki poszczególnych elementów klimatu Zakopanego, a także jego walorów bioklimatycznych, o czym jeszcze napiszemy.

Apoloniusz Rajwa