2014-06-18 20:10:55

Reklama

BLOG Maciej Krupa

TATRZAŃSKA ATLANTYDA

Poniższa recenzja ukazała się przed dwoma tygodniami na papierowych łamach TP. Ale jakoś teksty dotyczące kultury, a w szczególności książek, z trudem przebijają się do internetowego portalu TP. Nie wiem czemu tak się dzieje, ale ponieważ omawiana przeze mnie książka godna jest jak najszerszej promocji, pozwalam sobie zamieścić tu ów tekst – lekko skrócony i zmodyfikowany. To niezwykła książka, chyba jeszcze nigdy takiej nie było. Były i są na rynku rozmaite albumy poświęcone Tatrom. Fotografowie od stu pięćdziesięciu już lat uwieczniają nasze ulubione, dla nas najpiękniejsze góry świata. Ale ten album jest inny. Nieprzypadkowo – jest inny celowo. Jego autor już w pierwszym zdaniu wstępu pisze przewrotnie: „Być może albumów zakopiańskich i tatrzańskich fotografii jest zbyt wiele”. Po co więc jeszcze jeden?

Pierwsze wrażenia? Jest duży, masywny, ciężki. Okładka z daleka czarna, z bliska pocięta drobną siatką poziomic; małą czcionką tytuł i nazwisko autora. Obwoluta niebieska z takimi samymi, delikatnymi słojami poziomic. Żadnej dużej, kolorowej fotografii znanej tatrzańskiej góry, żadnego Giewontu, Mnicha czy Morskiego Oka, żadnego widoku bijącego po oczach. Ta okładka nie obiecuje nic. A może obiecuje – tajemnicę, niespodziankę, przygodę…

Wewnątrz dwieście cztery czarno-białe zdjęcia autorstwa czterdziestu jeden fotografów. Najstarsze – Walerego Rzewuskiego – z roku 1860, a najnowsze z lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku. W większości niepublikowane, lub publikowane rzadko, tylko kilka powszechnie znanych, opatrzonych. Znaczną część łączy jedno – przedstawiają miejsca, sytuacje i ludzi, których już nie ma. To owa tytułowa Atlantyda – zaginiony ląd. Jak czytamy we wstępie: „Kluczem do niej nie jest gromadzenie klisz miejsc znanych, ale zdziwienie, zagubienie, inność oraz moment, ta chwila niepewności, wahania, czy możliwe jest rozpoznanie nieobecnego, a uchwyconego na zdjęciu.” To te zburzone schroniska, zdemontowane wyciągi narciarskie, spalone szałasy, to ci ludzie, którzy już dawno odeszli. Jedni znani, rozpoznawalni, w większości jednak anonimowi – turyści, wspinacze, ratownicy, narciarze. To te doliny, które tak bardzo się zmieniły, zarosły, zdziczały. To te ścieżki, wąskie perci, które zamieniły się w wygodne szlaki i szerokie drogi. Kraina, której już nie ma, która pogrążyła się w odmętach czasu.

Piotr Mazik, autor tej książki, zastosował kilka zabiegów, a wszystkie one – jak się wydaje – służyć mają uważności. Autor chce chyba, żebyśmy uważnie oglądali te fotografie, żebyśmy nie robili tego w trakcie intensywnej rozmowy, kolacji czy oglądania telewizji. Żebyśmy poświęcili tej książce, tym zdjęciom, swój czas. Pierwszym zabiegiem temu służącym jest przesunięcie podpisów na koniec rozdziału. Dla niektórych to irytujące, ale zabieg ten zmusza – po sprawdzeniu podpisu – do powrotu do zdjęcia, do jego ponownego zobaczenia. Drugim zabiegiem jest wyposażenie części zdjęć w sąsiadujący z nimi topograficzny schemat – mapę okolicy z zaznaczonymi najważniejszymi szczytami, z wyznaczonym punktem, w którym stał fotograf i zakreślonym wycinkiem mapy, który jest odzwierciedlony na zdjęciu. To także zmusza do powrotu i ponownego oglądu.

I wreszcie powiększenia – czasem całych zdjęć, czasami większych lub mniejszych ich fragmentów. Szkoła patrzenia, szkoła uważności. To do tego zabiegu odnosi się, jak mi się wydaje, znane w teorii fotografii rozróżnienie Rolanda Barthesa na studium i punctum opisane w jego książce „Camera lucida”, wydanej w Polsce pod tytułem „Światło obrazu”. Studium – ogląd całości, szerokie spojrzenie, plan ogólny. I punctum – coś, co przykuwa nasze spojrzenie, co powoduje, że zdjęcie jest wybitne, że powracamy do niego, że zapada w pamięć. Że wreszcie – daje do myślenia.

Tą książką rządzi obraz, autor nie rozpisał się nadmiernie, tutaj mają przemawiać zdjęcia. Poza względnie krótkim wstępem i lapidarnymi wprowadzeniami do poszczególnych rozdziałów, każdemu zdjęciu poświęcił kilka słów, maksymalnie dwa, trzy zdania. Czasem ten tekst jest jakoś obok fotografii, dopowiada ją w nieoczywisty sposób, uzupełnia o nieznany kontekst. Czasem mówi wprost o tym, co widać, rzadziej o tym, czego nie widać. Autor nie boi się subiektywnych ocen, mówi wprost: „to moje ukochane zdjęcie”. Czasem wydaje jednak sądy nieco pochopnie, jak pod zdjęciem z wyprawy w pierwszą rocznicę śmierci Karłowicza (s. 35), pisząc: „Na czele, jak na każdym zdjęciu z jego udziałem, Mariusz Zaruski. Naczelnik. Pozostali nie mają swojego miejsca w historii. Nikt już ich nie rozpozna”. A przecież ten drugi, tuż za Zaruskim, to bez wątpienia Stanisław Zdyb, postać bynajmniej nie anonimowa, mająca swoje miejsce w tatrzańskiej historii i w tej książce – jako fotograf i bohater szeregu zdjęć. Drobne uchybienia nie zmieniają faktu, że rzadko spotyka się tak znakomity efekt działań wydawniczych, wspólnego wysiłku autora, grafika, redaktora i drukarzy. A wiem skądinąd, że łatwo nie było – dopiero trzecia z rzędu drukarnia poradziła sobie z publikacją tej książki.

Poza przemyślaną koncepcją, starannym doborem zdjęć i nieoczywistym komentarzem, ogromną zaletą tej publikacji jest jej graficzna forma przygotowana przez Grzegorza Bykowskiego. To plastyczny detal, dobór czcionki, wyróżnienia poszczególnych rozdziałów odrębnymi kolorami, a także rozważne kadrowanie i rozmieszczenie zdjęć dodają smaku tej publikacji. Autorzy nie boją się szerokiego tła, nie usuwają na siłę niedoskonałości oryginałów zdjęć – co tak łatwo zrobić dzięki współczesnym narzędziom komputerowym – widać ich zgięcia, rysy, ubytki, przebarwienia. Wartością dodaną są ukazane rewersy niektórych fotografii – z notatkami ich autorów, właścicieli, archiwistów. No i pochwalić należy fakt, że książka ukazała się w podwójnej, polsko-angielskiej wersji językowej, co bez wątpienia zwiększa jej potencjalny zasięg czytelniczy.

Mam i ja w tej książce swoje ulubione zdjęcia. Odrealnione ciała pływaków na podwodnych zdjęciach z basenu w Jaszczurówce (s. 162-163), piękne przedwojenne schronisko na Polanie Pisanej, gdzie wybiera się na wycieczkę i spędza noc bohater „Kosmosu” Witolda Gombrowicza (s.127) i jeszcze tego narciarza ze strony 282, który w obiektywie Władysława Wernera wycina na zboczu Kasprowego idealną kristianię.

Tatrzańska Atlantyda. Wydawnictwa TPN, Muzeum Tatrzańskie, Zakopane, 2014, ss. 354. Koncepcja, wybór zdjęć, komentarz: Piotr Mazik. Redakcja: Zbigniew Ładygin, przekład: Adrian Smith. Projekt graficzny: Grzegorz Bykowski. Format: 26x28 cm, waga: ok. 2.5 kg, oprawa: miękka + obwoluta, cena sugerowana 99,- zł.

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

plpl 2014-06-21 19:07:43

nie rozumiem zachwytu nad sposobem rozwiązani opisów do zdjęć. Są niepraktyczne, denerwująca jest konieczność sięgania do indeksu. Jeżeli zdjęcia się komuś podobają to będzie je oglądał wiele razy, nawet jeżeli podpis będzie pod zdjęciem. Pomysł albumu jest fajny, cena (99 zł) oraz konieczność przewracania kartek w celu uzyskania informacji o zdjęciu jest beznadziejna.

Jurajczyk 2014-06-19 23:41:47

2,5kg...
nom...
...i proszę to wreszcie odebrać jako wyraz akceptacji...;) ;) ;)

P.S.No i wydawnictwo jakby takie bardziejsze...;) ;) ;)

Galerie

Ostry zakręt w Hyrnym

Wieczór autorski Angeliki Chrapkiewicz-Gądek

Dyplomowa wystawę w Szkole Kenara

Szkoła Kenara po wielkim remoncie

Tatromaniacy pod Giewontem

Jubileuszowa Gala Szpitala na Ciągłówce

Na Kamieńcu w Zakopanem stanie dom wielofunkcyjny

Małopolska Wspiera Talenty

Zakopane, święconka w parafii Świętego Krzyża

Święcenie pokarmów z Majerankami przy rabczańskim, starym kościółku

Stanisław Kulon w Salonie Marcowym

Konwencja wyborcza Maciej Tokarz i Nowy Targ zasługuje na więcej

Marka Tatrzańska 2023 w Teatrze Witkacego

Jubileuszowa Wiosna Jazzowa Zakopane 2024

Świat, w którym nie widać nic czyli Barbara Sowińska w przedszkolu

Luna czyli spektakl bez słów dla najmłodszych widzów

Konwencja wyborcza Grzegorza Watychy i komitetu Nasze Miasto

Przyszłość Powiatu Nowotarskiego przedstawia

Biały Miś - jeden i tylko jeden, prawdziwy

Podhalańczycy pod Giewontem

Kto krzyż odgadnie, ten nie upadnie

Przedszkolaki na stoku

Karnawał na Śniegu czyli Mali Śwarni na natach

Ach co to był za bal

Grupa exMaanam w Nosalowym Dworze

Pnioki, Krzoki, Ptoki

Obrazy Natalii Kuropki w "Kmicicu"

Kolędowanie Martyny Kasprzyckiej i Macieja Czemplika

Hanna Zbyryt u Ojców Jezuitów na Górce

Mateusz Ziółko dla Centrum Pomocy Dzieciom

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 2 HA i 42 ARY. 505 429 375.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA na rok lub dłużej DWA DOMKI DREWNIANE po 70mkw, Zakopane - Chłabówka. Kontakt na e-mail: podkowa@op.pl
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Aparthotel Renesans w Zakopanem poszukuje kandydatów na stanowiska: KIEROWNIK RESTAURACJI, KELNER/BARMAN, POKOJOWA. Stabilna praca w nowo otwieranym Obiekcie. Zgłoszenia prosimy kierować na adres: praca@renesans.pl lub tel. 602444734
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKALE HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWE o powierzchniach ok. 58 i 55 m2, oraz PIWNICA 23 m2. Możliwość połączenia lokali. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
PRACA | dam
Centralny Ośrodek Sportu w Zakopanem zatrudni Kasjera. 725300144 https://bip.cos.pl/1509/zakopane praca.zakopane@cos.pl
Tel.: 725300144
USŁUGI | budowlane
WYKONCZENIA I REMONTY. 602839607
Tel.: 602839607
SPRZEDAŻ | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594.
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233.
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428.
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.