2009-12-26 22:48:43
Co trzęsie Podhalem
Jakie jest źródło trzęsień ziemi na Podhalu? Kiedy zanotowano tu najbardziej odczuwalne wstrząsy skorupy ziemskiej? Czy wulkan na górze Wdżar zasnął, czy tylko przysypia?
Trzęsie i jeszcze jakiś czas będzie trzęsło. To efekt ciągle trwających ruchów górotwórczych i innych zjawisk w Karpatach, do których należą m.in. Tatry i Podtatrze. Niemniej siła tych niepokojów z wnętrza ziemi powinna się w miarę upływu czasu osłabiać. Badania naukowe wskazują, że procesy górotwórcze w tej części świata powoli wygasają. Pojęcie jakiś czas – należy rozumieć w kategoriach czasu geologicznego, który historię procesów zachodzących w skorupie ziemskiej liczy nie w dziesiątkach czy setkach lat, tylko w milionach, a nawet setkach milionów lat. Trudno to sobie wyobrazić, jednak – przypomnę – wiek ziemi szacowany jest na mnie więcej 4 miliardy lat!
Na temat przyczyn niepokojów z wnętrza ziemi próbuje odpowiedzieć prof. Jerzy Żaba, geolog-geotektonik, szef Katedry Geologii Podstawowej Uniwersytetu Śląskiego.
– Skąd trzęsienia ziemi na Podhalu?
– Geneza tych trzęsień ziemi jest zdecydowanie tektoniczna, to rozładowywanie nagromadzonych w skorupie ziemskiej naprężeń związanych z ruchami alpejskimi, prowadzącymi do powstania nasunięć i płaszczowin oraz towarzyszących im struktur fałdowych, a w ostatecznym efekcie do utworzenia się Karpat.
– W przeszłości geologicznej był to zatem bardzo niespokojny region…
– Młode i ciągle – już w bardzo niewielkim stopniu – wypiętrzające się góry generują efekty sejsmiczne różnej skali. To także „odprężanie” wcześniej sfałdowanych skał. W strefie dzisiejszych Pienin znajdowała się jedna z głównych stref subdukcji w północnej części Oceanu Tetydy. Strefa subdukcji to obszar, gdzie płyta oceaniczna jest wchłaniana pod kontynentalną. Jest tam ogromne tarcie mas skalnych, czemu towarzyszą trzęsienia ziemi i zjawiska wulkaniczne. Tetyda, ten nieistniejący już dzisiaj ocean, rozdzielał dwa wielkie superkontynenty (Euroazję na północy i Gondwanę na południu). Pozostałością po Tetydzie są morza – Śródziemne, Czarne i Kaspijskie.
– Z czym jeszcze mają związek odczuwalne od lat niepokoje w skorupie ziemskiej?
– Na pewno z aktywnością uskoków, być może także ze strefą uskoku perypienińskiego, który się ciągnie od Rumunii, przez Ukrainę, Słowację, Polskę, aż po Republikę Czeską. Wiele form morfologicznych (góry, doliny, zapadliska), a także sieć rzeczna, bardzo często wykazują związek z oddziaływaniem różnej rangi uskoków, czyli pęknięć sięgających wiele km w głąb skorupy ziemskiej.
– Co to jest uskok perypieniński, jaki ma przebieg?
– Jest to pęknięcie skorupy ziemskiej, sięgające wielu kilometrów w głąb ziemi, ma ponad 600 km długości. Przebiega wzdłuż północnej granicy pienińskiego pasma skałkowego, na granicy Pienin i Beskidów, czyli na granicy Karpat Wewnętrznych i Karpat Zewnętrznych. Nie można wykluczyć, że może on w przyszłości generować słabe wstrząsy sejsmiczne.
– Czy przebieg doliny Białki Tatrzańskiej może mieć związek z tym uskokiem?
– Położenie doliny (i koryta) rzeki Białki nie nawiązuje do przebiegu uskoku perypienińskiego (rzeka ma w tym rejonie przebieg o kierunku zbliżonym do południkowego, a uskok ten ma przebieg równoleżnikowy). Przebieg rzeki Białki nawiązuje raczej do kierunków uskoków poprzecznych (geologicznie nieco młodszych) względem uskoku perypienińskiego.
– Trzęsieniom ziemi w Pieninach towarzyszyły erupcje wulkanów. Wiemy coś na temat tych największych? Gdzie i kiedy miały miejsce?
– Aktywność wulkaniczna w Pieninach wiązała się z alpejskimi ruchami górotwórczymi. Najintensywniejsze zjawiska wulkaniczne miały miejsce w miocenie (od ok. 24 do 5 mln lat temu) i wiązały się z nasileniem w tym okresie aktywności tektonicznej. Wulkanizm o charakterze przejściowym (obojętnym) skutkował głównie tworzeniem się andezytów – wylewnych skał magmowych. Procesy te obejmowały obszar o długości około 20 km od miejscowości Kluszkowce po rejon Szczawnicy. Do dziś po procesach tych zachowały się jedynie głębiej położone elementy intruzji, reprezentowane przede wszystkim przez żyły zgodne (sille) i żyły niezgodne (dajki).
– Do dziś góra Wdżar kojarzona jest z wygasłym wulkanem…
– Tak stromo zapadające, tworzące się wielofazowo dajki andezytowe znane są głównie z obszaru gór Wżar koło Czorsztyna w Pieninach, gdzie tworzyły prawdopodobnie „trzon” mioceńskiego wulkanu. Ten wulkan jest martwy, dokonał żywota … kilka milionów lat temu.
– Gdzie jeszcze rozpoznano skały wylewne, pozostałości po dawnych erupcjach wulkanicznych?
– Andezyty występują też w rejonie Szczawnicy, na obszarze gór Jarmuta i Bryjarka. Erupcje wulkaniczne na tym obszarze wykorzystywały szczeliny w skałach związane z przebiegiem różnej rangi uskoków. W pierwszym etapie tworzyły się andezyty wykorzystujące uskoki o kierunku równoleżnikowym (zachód-wschód), równoległe do przebiegu pienińskiego pasma skałkowego, natomiast w drugim – andezyty wypełniały szczeliny uskokowe o kierunku południkowym (północ-południe). Dzisiejszym przejawem mioceńskiej aktywności wulkanicznej są występujące na tym obszarze – wody mineralne o charakterze szczaw.
– Wyroki Matki Ziemi pozostają poza naszą kontrolą. Czy możemy jednak przewidzieć, co się stanie z Ziemią w perspektywie kilku miliardów lat?
– Lepiej o tym nie mówić. Nie patrząc na to, co ludzie robią sobie nawzajem, a tylko na kosmiczne siły przyrody, to Ziemia po upływie kilku miliardów lat zostanie pochłonięta przez koronę słoneczną. Słońce w wyniku dogasającego życia będzie już wypalać resztki paliwa i pod koniec swojego żywota zwiększy swoją średnicę wielokrotnie i pochłonie trzy najbliższe planety – Merkurego, Wenus i niestety, także Ziemię.
– Jak się ratować?
– Jedynym ratunkiem jest ucieczka na planety położone dalej od Słońca lub nawet przeprowadzić się do innego układu słonecznego. Mamy na to kilka miliardów lat. Gdyby to się jednak udało – także nie unikniemy zagłady. Wszechświat z upływem czasu tak się rozproszy, wyziębi, że ustanie wszelki ruch. Będzie to tzw. śmierć cieplna świata.
– I już się nie odrodzi?
– Pewną nadzieję dają tzw. czarne dziury, które powiększają się z czasem, pożerając się nawzajem. I może się zdarzyć tak, że cały dzisiejszy wszechświat zostanie wchłonięty do jednej wielkiej czarnej dziury. Tam będzie panować ogromne ciśnienie, materia zostanie zagęszczona i być może powstanie taki moment, od którego narodził się dzisiejszy wszechświat.
rozmawiał Marek Tomalik
Kalendarz trzęsień ziemi na Podhalu i w sąsiadujących rejonach:
5.05.1200 Wielkie trzęsienie ziemi nawiedziło Pieniny i okolice. Według relacji Jana Długosza zniszczeniu uległo wiele budowli, m.in. takich, jak zamki obronne i warownie, a także mury obronne i wieże.
27.02.1786 Trzęsienie w Beskidzie Śląskim o sile 5,2 w skali Richtera, odczuwalne na dużym obszarze: na Śląsku, na Podhalu, w Sandomierzu, a nawet w Wiedniu.
3.12.1786 Trzęsienie ziemi z epicentrum w okolicach Myślenic o sile ponad 7 w skali Richtera (w okolicach Pienin 5,7). Wstrząsy odczuwalne były w Krakowie (pęknięte kamienice i uszkodzony kościół św. Katarzyny), po Lwów, Wrocław, Kalisz oraz na Słowacji i w Czechach (aż po Brno).
25.04.1840 Trzęsienie ziemi w Pieninach, zniszczenia w Szczawnicy, Krościenku oraz w Maniowach. Wg Kroniki: ptaki wypadały z gniazd, zniszczeniu uległy obrazy i niektóre sprzęty w domach.
21.10.1901 Trzęsienie na Podhalu o sile 4,7 w skali Richtera. Ucierpiały: Spisz, Sromowce, Krościenko i Szczawnica.
17.03.1966 Trzęsienie ziemi w okolicach Zakopanego o sile 3,0 w skali Richtera; odczuwalne w Kuźnicach, Witowie i Jaszczurówce. Nastąpiło kilka wstrząsów poprzedzających i wtórnych.
29.06.1992 Trzęsienie ziemi odczuwane w Krynicy (5,5 stopni w skali Richtera) z epicentrum w rejonie góry Kiczera nawiedziło pogranicze Beskidu Niskiego i Beskidu Sądeckiego. W mieszkaniach drżały i pękały szyby w oknach, przesuwały się łóżka oraz zarysowywały się mury budynków.
1.03.1993 Trzęsienie ziemi w Beskidzie Niskim o sile 4,7 w skali Richtera; odczuwalne w Polsce i na Słowacji.
13.10.1995 Trzęsienie ziemi z epicentrum w Dolinie Białki, odczuwalne na całym Podhalu. W Czarnej Górze pojawiły się rysy w tynkach; w domach przesuwały się meble oraz wylewały się płyny z naczyń.
30.11.2004 Trzęsienie ziemi w okolicach Czarnego Dunajca o sile 4,1 w skali Richtera; odczuwalne szczególnie na Podhalu, a także w całej Małopolsce i na Górnym Śląsku.
9.12.2004 Trzęsienie ziemi w okolicach Czarnego Dunajca o sile 3,0 w skali Richtera.
Prof. dr hab. Jerzy Żaba od 1975 roku związany jest z Uniwersytetem Śląskim, obecnie kieruje Katedrą Geologii Podstawowej oraz prowadzi liczne zajęcia dydaktyczne ze studentami geologii i geografii na Wydziale Nauk o Ziemi w Sosnowcu. Jest absolwentem geologii na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego (1973). Stopień naukowy doktora nauk przyrodniczych uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim w 1980 roku, natomiast stopień doktora habilitowanego w zakresie nauk o Ziemi w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie (2000). Badania naukowe prowadził w różnych rejonach Polski i świata, między innymi w Czechach, na Pustyni Gobi w Mongolii, Saharze Centralnej w Algierii, Krymie na Ukrainie, Kaukazie, Syberii i Kamczatce w Rosji, w rejonie Kilimandżaro, Ngorongoro i na Zanzibarze w Tanzanii, Andach w Peru oraz Wyżynie Gujańskiej w Wenezueli. Profesor Jerzy Żaba jest autorem lub współautorem ponad 100 publikacji, w tym poszukiwanej książki Zbieramy minerały i skały – przewodnik po Dolnym Śląsku. Jego dzieło życia to Ilustrowana Encyklopedia skał i minerałów, która zyskała znakomite opinie zarówno w środowisku naukowym, jak i wśród kolekcjonerów i miłośników kamieni.
btw na drugiej focie to ja widze cos w rodzaju portretu geologa, a gdzie to Nrorongoro?? ...:-)))
-
SPRZEDAŻ | budowlane
Wykończenia wnętrz adaptacja podaszy zabudowy karton gips szpachlowanie malowanie tynki dekoracyjne parkiet panele. 576587537
Tel.: 576587537 -
PRACA | dam
SPRZEDAWCĘ do sklepu spożywczego w Białym Dunajcu - 888 472 789. -
PRACA | dam
ZATRUDNIĘ POMOC KUCHENNĄ - Zakopane Jaszczurówka - 601 50 44 86 -
PRACA | dam
Hotel Eco Tatry zatrudni pracownika do działu recepcji. +48608088017 https://ecotatry-hotel.pl/ ksiegowosc@projinwest.pl
Tel.: 48608088017 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Szukam MIESZKANIA dla jednej osoby (z grzecznym pieskiem) - długoterminowo - Kościelisko, okolice - 884 975 144. -
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941. -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKALE HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWE o powierzchniach ok. 58 i 55 m2, oraz PIWNICA 23 m2. Możliwość połączenia lokali. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272. -
SPRZEDAŻ | budowlane
STEMPLE BUDOWLANE dł. 3m, 5.50 zł/szt. DESKI SZALUNKOWE 650 zł/kubik. 790 759 407. -
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Sprzedam KONIE: dwie klacze zajeżdżone, siedmiolatki, WAŁACH zimnokrwisty gniady, KUCYK trzyletni kary, zajeżdżony. ŹREBAK dwuletni kary. 790 759 407. -
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594. -
KUPNO
SKUP STARYCH SPAWAREK. 536269912. -
RÓŻNE
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. 536269912. -
PRACA | dam
Poszukuję kierowcy kat. D praca stała tel.600088258. 600088258
Tel.: 600088258 -
NIERUCHOMOŚCI | kupno
KUPIĘ DOM LUB MIESZKANIE 2, 3-POKOJE. Tel. lub sms: 692 769 524. -
PRACA | dam
KELNERKĘ/POKOJOWĄ do pensjonatu w centrum Zakopanego. Na pełny etat, praca zmianowa 7-19, co drugi dzień. Brak zakwaterowania. Dobre warunki finansowe, benefity. 502 716 694 -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484. -
PRACA | dam
PRACA BELGIA Praca przy zbrojeniach, betonach i szalunkach. Praca przez cały rok. 886212659 mati73ls@wp.pl
Tel.: 886212659 -
USŁUGI | budowlane
REMONTY MAŁE I DUŻE. 602 839 607
Tel.: 602 -
USŁUGI | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PŁYTKI INSTALACJE MONTAŻ. 602 839 607
Tel.: 602 -
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644 -
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, DACHY. 608 729 122. -
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608729122 -
PRACA | dam
PRZYJMĘ KIEROWCE KAT: C+E. 602261925 holserwis-misiniec@wp.pl
Tel.: 602261925 -
SPRZEDAŻ | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE. BUDOWA DOMÓW SZKIELETOWYCH, PRACE REMONTOWO-WYKOŃCZENIOWE, MALOWANIE, SZPACHLOWANIE, PANELE, GLAUZRA. MEBLE KUCHENNE I ŁAZIENKOWE POD WYMIAR, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY WNĘK. Wolne terminy na rok 2024. 888 405 627. -
USŁUGI | budowlane
TARTAK PRZEWOŹNY - USŁUGI - 690 535 222. -
USŁUGI | budowlane
STOLARSTWO - WYKOŃCZENIA WNĘTRZ - 690 500 277. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428. -
PRACA | dam
Poszukujemy Rezydenta do obsługi nowoczesnych apartamentów w Białce Tatrzańskiej. Oferujemy stabilne zatrudnienie oraz atrakcyjne wynagrodzenie. Zainteresowanych prosimy o kontakt pod numerem +48 692 477 200. -
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371. -
BIZNES
Profesjonalne poprowadzę obiekt noclegowy. Kilkunastoletnie doświadczenie, referencje. 0048 788 633 633
Tel.: 48 -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 2 HA i 42 ARY. 505 429 375. -
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098. -
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227. -
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590. -
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
- Wszystkie komitety wyborcze, które wystawią listy w całej Polsce przedstawiły liderów list wyborczych. Poznaliśmy wszystkie nazwiska osób w okręgu 14 obejmującym powiaty Tatrzański, Nowotarski, Nowosądecki, Limanowski i Gorlicki.
- MÓJ ROZwój obejmuje też sprawy nowotarskie i próbę zrozumienia aktualnego tematu związanego z wyższą szkołą podhalańską.
-
- Ukraina, leżąc na pograniczu Rosji a zachodnimi państwami Europy, odzwierciedla swoją rozdartą naturę i podział w społeczeństwie. Połowa ludności mówi po rosyjsku jako swoim pierwszym języku, druga połowa po ukraińsku. Uprzemysłowione landy centrum, wschód i południe, są kulturalnie odzwierciedleniem ortodoksyjnych Rosjan. Niektóre części zachodnie były powiązane z Ukrainą dopiero po II wojnie światowej, historycznie mając inną kulturę.
- Animalsi wypowiadając sie na temat przeciążeń koni pracujących w zaprzęgach bazują na konkretnych, inżynierskich wyliczeniach.
- W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy zwiększoną presję ze strony rządów kilku krajów, które wspierają potężne grupy w sektorze prywatnym w celu nadzorowania mediów społecznych i alternatywnych źródeł informacji. Jest to wielopłaszczyznowy atak na naszą wolność, który już ograniczył rodzaje informacji, do których mają dostęp obywatele, a tym samym zawęża opcje polityczne, aby odpowiadały osobom sprawującym władzę.
- Patrząc z kosmosu, staje się jasne, że Ziemia jest prawdziwie żywą planetą, odmienną od każdego innego znanego świata w Układzie Słonecznym. Z kontynentami, płynnymi oceanami, pokrywami lodowymi, zmieniającymi się wzorami chmur i cienką, ale znaczącą atmosferą. Nasza planeta tętni życiem, zmieniając się z dnia na dzień i z sezonu na sezon. Bez atmosfery nasz świat byłby chłodniejszy o 33 ° C, co czyniłoby go niezdolnego do posiadania ciekłej wody na powierzchni.
- Mój ROZwój jest też pod wpływem kobiet. Jedną z nich jest Byron Katie, która wyjaśnia pojęcie arogancji
- Rada Europejska, czyli przywódcy 28 krajów członkowskich Unii, przedstawili po trzech dniach burzliwych obrad listę zaskakujących kandydatów na najważniejsze stanowiska w Brukseli. Po naradach, rówież Parlament Europejski wybrał swojego przewodniczącego na pierwszym posiedzeniu europarlamentarzystów.
- Zapraszamy wszystkich bardzo serdecznie na otwarte Spotkanie Konfederacji w Nowym Targu i Zakopanem!
- Według najnowszych danych pochodzących z Międzynarodowego Funduszu Walutowego Wenezuela ma najmniejszy na świecie wzrost gospodarczy, największą inflację i dziewiątą największą stopę bezrobocia. Wskaźnik śmiertelności niemowląt zwiększył się 100 krotnie w ciągu ostatnich czterech lat. Ich waluta straciła 99 procent swojej wartości od początku 2012 roku. To się nazywa całkowite załamanie społeczne i gospodarcze. I stało się to pomimo faktu, że Wenezuela ma największe na świecie rezerwy ropy naftowej.