2024-12-25 17:00:58

Reklama

Święta

Tak posyłano życzenia

Reklama

Barwny, pełen magii i symboli świat pocztówek świątecznych odszedł do lamusa.

Na ziemiach polskich kartonowe kartki świąteczne pojawiły się pod koniec XIX wieku, a nazwę "pocztówka" zawdzięczają Henrykowi Sienkiewiczowi. Było to w 1900 r., kiedy to w Warszawie ogłoszono konkurs na polską nazwę karty pocztowej. Jury złożone z członków redakcji "Słownika Języka Polskiego" rozpatrywało 5 propozycji, a wśród nich tę sienkiewiczowską "pocztówkę". Pisarz podszył się pod Mariję z B. "Nie lubię pisać na kartach pocztowych, bo miejsca nie staje, ale mam namiętność do odpowiedzi na kartkach" - pisał Henryk Sienkiewicz w jednym z listów do siostry.

Wigilijny nastrój sprzed wieku

Tradycja wysyłania życzeń z okazji świąt stała się popularna dopiero w latach 20. XX stulecia. Nasi dziadkowie otrzymywane na Boże Narodzenie karty z życzeniami trzymali na honorowym miejscu, najczęściej za szybą w kredensach.

Świąteczne pocztówki miały różne oblicza. Kiedyś wysyłano je oddzielnie, najpierw na święta Bożego Narodzenia i następne na Nowy Rok.

Scena narodzenia Chrystusa często była umieszczana w wiejskich chatach, wnętrzach dworków lub magnackich siedzibach. Niekiedy reprodukowano na nich średniowieczne malarstwo religijne. Z tematyką bożonarodzeniową mierzyli się malarze i rysownicy - wielcy mistrzowie pędzla i ci mniej znani artyści. Autorami byli też twórcy stale współpracujący z wydawcami kart pocztowych. Przywoływali wigilijny nastrój sprzed wieku, dzielenie się opłatkiem. Na pocztówkach nie mogło zabraknąć ubierania drzewka, pasterki, szopek, kolędników, roziskrzonych choinek, grających aniołów, orszaku Trzech Króli. Ludzie najczęściej byli ubrani w ludowe stroje. A to wszystko w pięknej scenerii gór, w otoczeniu oświetlonych księżycowym światłem chat czy drewnianych kościółków. Koniecznie musiał być śnieg, zimowy krajobraz. Były też kartki świąteczne z kiczowatymi scenami dziecięcymi, na których najmłodsi wypatrują przez okno pierwszej gwiazdki lub zjeżdżają na sankach. Z pocztówek spoglądały też damy, zakochane pary, a nawet całe rodziny.

Znani artyści tworzyli dzieła na kartki świąteczne

Każdy z artystów miał swój niepowtarzalny styl malarski. Różniły się kartki pocztowe z pracami Zofii Stryjeńskiej, Alfreda Żmudy, Zofii Plewińskiej, Adama Setkowicza czy Józefa Krasnowolskiego, który potrafił wykorzystać dekoracyjność folkloru.

Ciekawą stylistyką wyróżniały się prace rysowników związanych z Zakopanem: Wacława Boratyńskiego i Franciszka Karpowicza. Ich widokówki przedstawiały m.in. górali w saniach, pasterzy czy kolędników na zaśnieżonej drodze. W okresie międzywojennym podhalańska obrzędowość religijna cieszyła się w Polsce dużą popularnością. Tutaj scenę narodzenia Jezusa umieszczano w góralskim szałasie. W 1937 r. wydawnictwo Franciszka Karpowicza Salon Warszawski zamówiło cykl świątecznych pocztówek u Pawła Poraja, który malował zachwycające anioły. Pocztówki autorstwa obu artystów oraz innych malarzy znalazły się w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego za sprawą Juliusza Zborowskiego, który był jego dyrektorem jeszcze przed II wojną światową.

Rękodzieło i kartki drukowane

Początkowo pocztówki były wykonywane ręcznie, a dopiero później powielane technikami drukarskimi i wraz z rozwojem tych technik nastąpiła masowa ich produkcja. Na pierwszych kartach pocztowych nie było miejsca na korespondencję, bo tył pocztówki zajmował adres. Stąd osobiste życzenia często były pisane drobnym pismem dookoła ilustracji.

Szczególnego znaczenia nabierały świąteczne życzenia przesyłane w czasach niewoli i wojen. Na początku XX stulecia na uwagę zasługiwały tzw. patriotyki, na których częstym motywem był żłobek, a w rolę Trzech Króli wcielali się polscy władcy. Niektórzy autorzy nadawali szopce symbolikę narodową.

Wydawaniem kart pocztowych zajmowały się różne wydawnictwa, m.in. Salon Malarzy Polskich w Krakowie, Towarzystwo Szkoły Ludowej, Polonia w Krakowie, a także Warszawski Salon Karpowicza czy "Współczesna Sztuka" w Przemyślu.

Do dziś można podziwiać dawny kunszt oraz pomysłowość ilustratorów i wydawców pocztówek. Obecnie, w dobie poczty elektronicznej, karty pocztowe straciły na znaczeniu. Czasem pojawiają się jako rękodzieło. Miło jest je wysyłać i otrzymywać. Warto je przechować, bo za kolejne sto lat mogą być podziwiane jak te z przełomu XIX i XX wieku.

Kilka lat temu nakładem Muzeum Tatrzańskiego ukazały się reprinty pocztówek z pracami Wacława Boratyńskiego i znów cieszyły się dużym powodzeniem. Aby wzbudzić zainteresowanie wśród najmłodszych, Muzeum Tatrzańskie zorganizuje warsztaty, których tematem są dawne regionalne kartki świąteczne. Na zajęciach dzieci i dorośli dowiadują się, jak kiedyś powstawały pocztówki, a później uczestnicy warsztatów sami tworzą swoje niepowtarzalne prace.

Jolanta Flach

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Galerie

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Benefis Eugeniusza Karkoszki z Lipnicy Wielkiej

Pokonkursowa wystawa Moje Zakopane

Jubileuszowa Gala konkursu Tatrzańska Jesień

Gala Stypendialna Powiatu Tatrzańskiego

Fenomen krakowskiej szopki

Dzień Wolontariusza w Nowym Targu

Sztuka wyobraźni - Biały Dunajec pełen talentów

SOSW świętuje 50 lat

Zbójnicek ze Zębu tańczy, śpiewa i gra już 60 lat

Maraton folklorystycznych widowisk w Ludźmierzu

Moda i biżuteria w Witkacym

Sportowo-filmowy skarb Krzeptowskiego

Prace inspirowane naturą w "Opolance"

Przeziyracka w Ratułowie

Chmur Drapacze w Galerii Hasiora

Agnieszka Przekupień i KLIW w Witkacym

Grzegorz Bogdał w Kmicicu

Ślepcy w wykonaniu Teatru KTO u Witkacego

Dożynki Podhalańskie w Ludźmierzu

Zakopane: Biegiem po oddech dla chorych na mukowiscydozę

Traktoriada w mieście

Dzień Pstrąga - konkurs kulinarny

Jubileusz 60-lecia Zespołu Regionalnego Zbójnicek

Trebunie-Tutki świętują w rodzinnym gnieździe

Dzień Pstrąga w Białym Dunajcu, wędkarze na start

Dzień Architektury Drewnianej, groźba ognia

Turbo Pomoc pod Giewontem

Koncert finałowy 55. Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA - ŁOPUSZNA, uzbrojona, z widokiem na góry. 506 525 884.
SPRZEDAŻ | maszyny, narzędzia
ROZRZUTNIK OBORNIKA POLSKI 3.5T, ZBIERAK DO SIANA POLSKI T10 z hydraulicznym podnoszeniem. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY OD PODSTAW, KRYCIE DACHÓW, ELEWACJE. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA STRYCHÓW, REMONTY, ŁAZIENKI, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 693 206 403.
PRACA | dam
PRACA W RESTAURACJI W ZAKOPANEM DLA UCZNIÓW, STUDENTÓW W OKRESIE 26.12.2024r. do 02.01.2025r. wynagrodzenie 2950zł na rękę. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI OSOBY DO PRACY W KUCHNI. Praca stała lub na sezon. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI OSOBĘ NA STANOWISKO: ZMYWAK/OBIERAK. Praca stała lub sezonowa. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
Biuro podróży wycieczek jednodniowych poszukuje pracownika do zapisywania klientów na kuligi. Praca sezonowa w Zakopanem. Wynagrodzenie do ustalenia indywidualnie: dzienne, miesięczne, od zapisanych osób. Kontakt pod numerem +48 606 286 379. 606286379 biuro@hawrantravel.pl
Tel.: 606286379
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia LOKAL 50 m2 (pod zakład fryzjerski lub pod inna działalność) oraz LOKAL 25 m2 - I piętro - Łapsze Niżne, Delikatesy "Centrum". 504 230 942.
MOTORYZACJA | sprzedaż
MITSHUBISHI OUTLANDER 2,2 DI-D, 4X4, r.p.2014, przebieg 224 tys. km, I właściciel, bogata wersja Intense Plus, dodatkowo kpl. kół zimowych z felgami, zdejmowany hak,oryginalny bagażnik dachowy. 605 564 270.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK SUCHY. 609 927 174.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DWUPOZIOMOWE MIESZKANIE NA CYRHLI, 40 m, 650.000 - 607 506 428.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam PUCH I PIERZE. 18 27 55 865.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, DACHY, ELEWACJE. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ 20 AR. 505 429 375.
PRACA | dam
Hotel Jawor w Zawoi zatrudni osoby na stanowisku kucharz. Stawka 35-40 zł/h. 607630923 www.hotel-jawor.pl marek@jama-tur.pl
Tel.: 607630923
PRACA | dam
Zatrudnię ASYSTENTKĘ STOMATOLOGICZNĄ/HIGIENISTKĘ. Zakopane. 604 232 488.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: - PIZZERÓW, - BARMANKI, - BUFETOWE, - POMOCE KUCHENNE, - OSOBY NA ZMYWAK, - OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
BIZNES
Sprzedam tanio - z wypożyczalni NARTY, BUTY I KIJKI. 662 370 510.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.